مؤذّنان کربلا (بررسی تحلیلی قیام حسینی)

مؤذّنان کربلا (بررسی تحلیلی قیام حسینی)3

حادثه دهم محرّم سال 61 هجری دلخراش ترین واقعه طول تاریخ اسلام است. عمق فاجعه و ابعاد مصائب جریان کربلا را با هیچ بیانی نمی توان توصیف کرد و تنها با مقایسه میزان قساوت و درّنده خویی دشمن و اوج ایثار، صبر، وفاداری و مظلومیّت امام حسین(ع) و اهل بیت و یارانش می توان گوشه ای از این حماسه بزرگ را ترسیم کرد. بدون شک افزون بر آن حماسه های قهرمانه امام و اصحاب در میدان نبرد، باید یکی از علت های جاودانگی عاشورا را حضور پرثمر اهل بیت امام دانست که حضورشان در جهت تحریف زدایی و پیام رسانی تأثیر بسزایی داشت. بی تردید اگر کاروان اسیران نبود، دشمن پرونده کربلا را با هر وسیله ممکن از صفحه تاریخ تقابل حق و باطل محو می ساخت.
توضیح آن که جامعه اسلامی پیامبر (ص) با روی کار آمدن امویان در مسیری دیگر افتاد و بازگرداندن آن به راه اصلی، نیاز به یک شوک اجتماعی و اقدام انقلابی داشت. بنی امیّه که تمام تلاششان از بین بردن اسلام ناب بود، از همان آغاز به دشمنی با شیعیان راستین پرداخت و در رأس آنان، معاویه برخلاف شرایط صلحی که با امام حسن مجتبی(ع) بسته بود، فرزند شرابخوار و فاسق خود را به جانشینی برگزید. امام حسین(ع) به حکم تکلیف دینی و براساس فرمان جدّ خود که هر مسلمانی باید در برابر بدعت ها و بدعت گزاران قیام کند و نیز آن که خلافت بر آل ابوسفیان حرام است، وارد عمل شد. موضوع شایسته تأمّل این جاست که امام با علم به شهادتش و علیرغم تقاضاهای اطرافیان، اهل بیت خود را نیز همراه ساخت. با توجه به این که هدف امام، اصلاح امّت اسلامی و برملا کردن فساد حکومت بنی امیّه بود، می بایست با نقشه ای دقیق و حساب شده به مردم ثابت کند که امویان نمی خواهند حتی احدی از خاندان پیامبر(ص) زنده بماند و با اهل بیت او بدتر از مشرکان و کفّار رفتار می کند. با ملاحظه شدّت انحرافی که رخ داده بود تحقّق این هدف، جز با قیامی خونین و ادامه نهضت پس از شهادت امکان پذیر نبود و امام با آگاهی از این نکته، اهل بیت خویش را به کربلا برد.
با توجّه به تبلیغات دامنه داری که حکومت اموی بر ضدّ اهل بیت به راه انداخته بود، اگر امام بدون اهل بیت خود به کربلا می رفت و در آن جا به شهادت می رسید مزدوران قدرت وقت، قیام حقّ طلبانه او را لوث می کردند و چهره آن را وارونه نشان می دادند، امّا بازماندگان قیام به رهبری امام زین العابدین و حضرت زینب کبری (علیهما السّلام) نگذاشتند جنایت های بنی امیّه پنهان بماند و حاملان رسالت عاشورا شده و نهضت کربلا را زنده نگه داشتند. شهید مطهری(ره) در این باره می گوید:«درواقع، امام حسین (ع) یک عدّه مبلّغ را طوری استخدام کرد که بعد از شهادتش آن ها را با دست و نیروی دشمن تا قلب حکومت دشمن یعنی شام فرستاد. این خودش یک تاکتیک عجیب و یک کار فوق العاده است. همه برای این است که این صدا هرچه بیشتر به عالم برسد»(حماسه حسینی،ج 1).
اهل بیت امام مؤثّرترین نقش را در پاسداری از قیام و تحریف زدایی و دشمن شناسی داشتند. ایشان با وجود داغدیدگی و تحمّل اقسام اهانت ها، با صلابت و شجاعت و با استفاده از شیوه ها و ابزارهای تبلیغی رایج آن زمان (شعر، خطابه، احتجاج، گفتگو، عزاداری و …) از نخستین لحظات شهادت تا زمانی که به مدینه برگشتند، از هر فرصتی برای ادای تکلیف بهره جسته و پیام عاشورا را به گوش سایرین رساندند. ایشان آثار چهل سال تبلیغات مسموم کننده علیه خاندان پیامبر (ص) را از بین برده، چهره کریه حکومت اموی را به خوبی افشا کرده و افکار خفته مردم را بیدار و متوجّه حقایق ساختند؛ به طوری که می توان گفت هنگام بازگشت به مدینه، حکم ارتش فاتحی را داشتد که مأموریّتش را به نحو احسن انجام داده باشد. ایشان به جای این که قیافه افرادی بیچاره ومصیبت زده و دست به دامن دشمن بگیرند، با قیافه هایی که نمایانگر اراده، پیروزی و تعقیب مبارزه بود به معرّفی رسول خدا(ص) و خاندانش، روشنگری خباثت امویان، خنثی سازی تبلیغات گسترده و زیانبار آنان و ابلاغ شعارهای حسینی پرداختند.
انتخاب کاروان اهل بیت از سوی امام، کارآمدترین شیوه تبلیغی بود و تأثیر آن در به ثمر رساندن قیام، کم تر از خون شهدا نبود. اگر خطبه های آتشین و کوبنده اهل بیت نبود، جریان شهادت امام و یارانش به صورت کنونی بر صفحات تاریخ ثبت نمی شد. با اقدامات اهل بیت طولی نکشید که عزّت مندی آل ا… در فضای جامعه طنین انداز شد و مردم متوجّه قضایا شدند و تشت رسوایی بنی امیّه از بام افتاد. کار به جایی رسید تا شامیان –که هنگان ورود اسیران و سرهای مطهر شهدا، لباس نو بر تن کرده بودند و به هلهله و شادی می پرداختند- لباس سیاه بر تن کرده و در مجالس عزای امام شرکت نمایند. این مسائل، یزید را پریشان و درمانده ساخت و موجب شد ضمن دلجویی و شکستن کاسه سر این و آن، اهل بیت را با احترام روانه مدینه کند.
«السّلام علی الحسین و علی أهلِ بیتِ الحسین و الّذینَ بَذَلوا مُهَجَهُم دونَ الحسین»

حسین ناطقی