مسجد طراز اسلامی 6(مسجد و کارکرد تبلیغی آن)

امام علی (ع) : ” همسایه ی مسجد ، در خانه اش نماز ندارد. (ثواب نمازش کم است ) مگر این که عذر شرعی یا عرفی (مثل مرض) داشته باشد . هر کس صدای اذان مسجد را بشنود ، همسایه ی مسجد است.”

مسجد و کارکرد تبلیغی آن

هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می باشد. با رجوع به سیره تبلیغی رسول خدا(ص) مشخص می شود که ایشان سه نوع مرکز تبلیغی داشته اند:

الف. مراکز تبلیغاتی موقت:

این مراکز مربوط به زمان یا مکانهایی است که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانه بعضی اصحاب برای اقامه نماز و تبلیغ دین استفاده می نمود.

ب. مراکز تبلیغاتی سیار:

نظر به پراکندگی قبایل عرب، حضرت مجبور بودند شخصاً به اماکن مختلف سفر کرده و از نزدیک، پیام خویش را به مردم آن مناطق برسانند. هم اینک برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روحانی محرومند و مناسب است که روحانیونِ نزدیک به این مناطق با هماهنگی برخی ادارات یا افراد متدین، وسیله نقلیه ای تهیه و به این مناطق سرکشی نمایند.

ج. مراکز تبلیغی اصلی و ثابت:

شاید هیچ پایگاهی به اندازه «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم ترین برنامه های مساجد بوده و می باشد.اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانیهای طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می رسد باید سخنرانیها مخصوصاً سخنرانیهای هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.در سیره پیامبر اسلام(ص) می بینیم که آن حضرت برای جلوگیری از خستگی شنوندگان فقط برخی از روزها موعظه می فرمود؛ عبدالله بن مسعود می گوید: «کَانَ النَّبِیُّ9 یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَهِ فِی الْاَیَّامِ کِرَاهَهَ السَّامَهِ عَلَیْنَا؛ رسول خدا(ص) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، برخی از روزها ما را موعظه می فرمودند.»همچنین آن حضرت دیگران را نیز به آسان گرفتن در تبلیغ سفارش می نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛ آسان بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و مردم را گریزان نسازید.»تردیدی نیست که کار تبلیغی در مسجد سرشار از مایه های معنوی و روحانی است. آموزه های الهی کسانی را که اندک زمینه ای برای هدایت دارند، شیفته و شیدای اسلام می نماید. به عنوان نمونه: یکی از دوستان که جزء مبلغین بسیار موفق اوائل انقلاب است، جوانان بسیاری را از طریق مسجد، جذب حوزه علمیه نموده است که بسیاری از آنها به عنوان امام جمعه، مدیر فرهنگی و حوزوی و… مشغول فعالیت می باشند که همگی مرهون جذب جوانان به مسجد است.در اینجا لازم است به یک موضوع بسیار مهم در تبلیغات مسجد اشاره کنیم و آن تبلیغ مکارم اخلاق است.در طول تاریخ کلاسهای ویژه اخلاق [فردی، اجتماعی، خانواده و…] در اوقات تعطیل و فراغت عمومی توسط علمای گذشته در مساجد برگزار می شده است. هم اکنون نیز چنین برنامه ای در برخی شهرهای بزرگ همچون: قم، اصفهان و مشهد، توسط علما و در برخی شهرهای کوچک تر با استفاده از اساتید وروحانیون مجرب و متخلّق به اخلاق که گرایش عمومی مردم به آنان بیش تر است برگزار و مورد استقبال قرار گرفته است. مناسب است چنین برنامه ای متناسب با استقبال مردم در ضمن برنامه های مسجد، هفته ای یا ماهی یکبار انجام پذیرد. همچنین بیان احادیث و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی7 و زندگانی بزرگان دین، بین دو نماز مغرب و عشا بسیار اثرگذار و جذاب می باشد.

علی محمد اسدی

 مسول کانون معین