نگاهی به نشست ضدایرانی ریاض و بیانیه آن/ نشستی بدون پشتوانه حقوقی

به گزارش خبرگزاری بیان  پس از سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به عربستان سعودی و 3 نشستی که رژیم سعودی در ریاض برگزار کرد در پایان نشست سوم که با حضور نمایندگان 55 کشور عربی- اسلامی برگزار شده بود، سعودی‌ها بیانیه‌ای را صادر کرده، در آن بیانیه ایران را به برهم زدن امنیت و ثبات منطقه و جهان و حمایت از تروریسم و تندروی متهم کردند. پس از این بیانیه، شایعه‌ای در فضای مجازی دست به دست چرخید و فحوای آن از این قرار بود که فلسطینی‌ها که سال‌ها است ما به آنها کمک می کنیم به قطعنامه ضدایرانی رأی مثبت دادند قطعنامه‌ای که در آن به قطع روابط بر ایران نیز تأکید شده است. در ادامه این شایعه آمده بود: بدتر اینکه عراق نیز به این قطعنامه ضدایرانی رأی مثبت داده است. در 3 بخش تلاش خواهیم کرد ضمن تشریح نشست ریاض، نقاط مبهمی را که موجب شایع شدن شبهه فوق شد، تبیین نماییم. در بخش نخست به جایگاه نشست برگزار شد و مکری که عربستان در برگزاری این نشست به کار گرفت می‌پردازیم.

آغاز ماجرا

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا پس از گذشت 5 ماه از ریاست جمهوری اش، سفری دوره‌ای را به منطقه غرب آسیا و اروپا آغاز کرد. ترامپ در نخستین منزلگاهش در این سفر دوره‌ای به عربستان رفت و 2 روز در آنجا اقامت گزید. سعودی ها برای این سفر ریخت و پاش وسیعی کرده، تلاش کردند از این 2 روز نهایت بهره را ببرند. حاصل این سفر ترامپ به عربستان برای سعودی‌ها 200 میلیارد دلار قرارداد با آمریکایی‌ها بود که در همه آنها سودآوری قراردادها به نفع آمریکایی‌ها بود.

در عربستان در جریان سفر ترامپ چه گذشت؟

دونالد ترامپ طی روزهای یکشنبه 21 و دوشنبه 22 می 2017 (31 اردیبهشت و یک خرداد 1396) به ریاض رفت. سعودی ها برای این 2 روز حضور ترامپ، 3 نشست کنفرانس گونه تدارک دیدند.

روز اول

روز نخست سفر ترامپ به دیدارها و نشست های مسئولان سعودی و آمریکایی اختصاص یافت و در این دیدار ها تعداد قابل توجهی قرارداد بین سعودی ها و آمریکایی که به امضا رسید. سرفصل این قرار دادها به قرار ذیل بود:

– امضای توافقنامه مشترک در بخش صنایع نظامی

– امضای توافقنامه‌ای بین ولیعهد و وزیر امور خارجه آمریکا در خصوص توسعه و به روز رسانی نیروهای مسلح

– امضای توافقنامه ساخت هلی بالگردهای «بلک هاوک» در عربستان

– امضای تفاهمنامه همکاری بین شرکت فن آوری اطلاعات عربستان با شرکت «اپل»

– امضای توافقنامه تولید برق بین عربستان و ایالات متحده

– امضای دو توافقنامه در بخش سرمایه گذاری در فن آوری و امور زیر ساخت

– امضای توافقنامه در بخش خدمات نفت و گاز

– امضای توافقنامه به منظور تأسیس کارخانه اتیلن در آمریکا

– امضای 3 توافقنامه در بخش های معدن و توسعه ظرفیت های انسانی

– امضای چند توافقنامه در بخش های سرمایه گذاری بهداشت و حمل و نقل هوایی

– امضای چند توافقنامه در بخش های دیجیتالی و سرمایه گذاری در بخش املاک و مستغلات

براساس آنچه رسانه های غربی- عربی منتشر ساختند ارزش مالی این قرارداد ها بالغ بر 200 میلیارد دلار آمریکا است که 110 میلیارد دلار آن قرارداد تسلیحاتی است.

روز دوم

در روز دوم حضور ترامپ در عربستان، سعودی ها دو نشست برگزار کردند.

برنامه نخست، نشست شورای همکاری خلیج فارس بود. در این نشست اعضای شورای همکاری خلیج فارس در سالن همایش های بین المللی ملک عبدالعزیز جمع شدند این نشست به ریاست ولیعهد عربستان، محمد بن نایف برگزار شد و حاضران در پایان جلسه تفاهمنامه‌ای با رئیس جمهور آمریکا امضا کردند که براساس آن مرکزی را برای از بین بردن منابع تغذیه تروریسم تأسیس کنند. در این تفاهمنامه آمده است تأسیس کنندگان این مرکز نشستی سالانه برگزار خواهند کرد تا در آن، میزان پیشرفت کار را بررسی کنند.

نشست دوم، بین رئیس جمهور آمریکا و مدعوین 55 کشور اسلامی و عربی تشکیل شد. نتیجه این نشست تأسیس یک مرکز جهانی برای مقابله با اندیشه های افراطی تحت اسم اعتدال بود که مرکز آن در ریاض خواهد بود. مأموریت این مرکز جهانی، تبادل اطلاعات در مورد جنگجویان خارجی و تحرکات سازمان های تروریستی است. علاوه بر تأسیس این مرکز، در پایان این نشست بیانیه‌ای صادر شد که در آن حاضران به مشارکت جدی در مبارزه با همه اشکال تروریسم التزام دادند. حاضران توافق کردند 34 هزار نفر نیروی احتیاط برای مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه تدارک ببینند.

دیدار مسئولان سعودی و ترامپ و نشستی که شورای همکاری خلیج فارس برگزار کرد کاملا قابل پیش بینی بود و پیش از نیز سابقه داشت. دیدارهایی که طی 3 سال گذشته عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان با مسئولان آمریکایی داشت و اظهاراتی که در همین راستا بیان می کرد از این جنس بود. از سوی دیگر شورای همکاری خلیج فارس نیز سال گذشته نشستی مشابه را با ترزا می، نخست وزیر انگلستان برگزار کرده بود.

آنچه می تواند مرتبط با موضوع این نوشته باشد همان نشست سوم است که با حضور 55 نماینده از کشورهای عربی و اسلامی و آفریقایی برگزار شده بود. عربستان در این زمینه نیز سابقه دار است و در خصوص مسئله سوریه پیش از این چند نشست مختلف با حضور مخالفان بشار اسد و تعدادی از ایادی خود تشکیل داده است. آنها در خصوص حمله به یمن نیز برای ائتلاف سازی تلاش کردند و چنین کاری را انجام دادند اما همان ائتلاف نیز به فرجام نرسید و غیر از امارات هیچ یک از حاضران آن ائتلاف وارد باتلاق یمن نشدند.

نگاهی به جایگاه و وضعیت حقوقی نشست ریاض

نشستی بدون پشتوانه حقوقی

نشست سومی که سعودی ها در جریان سفر ترامپ به ریاض برگزار کردند برخلاف دو نشست نخست، بدون هیچ پشتوانه سازمانی برگزار شد لذا در عرصه بین الملل از اعتبار برخوردار نیست. دیدارهای مسئولان سعودی با ترامپ یک دیدار رسمی در عرصه بین الملل بود که با توافق دو طرف دیدار برگزار شده بود. نشست دوم ریاض، به پشتوانه شورای همکاری خلیج فارس برگزار شد و این شورا آن را شکل داده بود. اما نشست سوم تنها به جمع کردن عده ای از شخصیت هایی که برخی از آنها رؤسای مؤسسات بودند اکتفا کرده بود. لذا از حیث اعتبار، خود نشست به یک دیدار جمعی شبیه بود. به همین دلیل آنچه در پایان این نشست از سوی سعودی ها قرائت شد فاقد ارزش حقوقی است و تنها به یک مانیفست تهدید می تواند تشبیه شود.

بیانیه‌ای یک جانبه و بدون مشورت با شرکت کنندگان در نشست

نکته دوم در خصوص این بیانیه این است که نشستی که نمایندگان 55 کشور در آن حضور داشتند طی چند ساعت برگزار شد. پس از آن بیانیه‌ای ضد ایرانی در آن قرائت شد. روال تهیه بیانیه در همایش‌ها و نشست‌های مشابه از این قرار است که پس از برگزاری نشست مشترک، نشست‌هایی تخصصی در سطوح مختلف برگزار می شود و یا نمایندگان و کارشناسان متخصص هر یک از شرکت کنندگان با حضور در اتاق فکر به تهیه سرفصل‌های بیانیه می پردازند و بندهای مختلف آن با همفکری این متخصصان به تصویب می رسد.

 بیانیه‌ای که در پایان این نشست قرائت شد پس از یک نشست چند ساعته و بدون برگزاری حتی یک نشست تخصصی و مشورت با اعضا قرائت شد لذا می توان با قطعیت گفت هیچ یک از شرکت کنندگان این نشست در تهیه آن مشارکت نداشته‌اند.

سوء استفاده سعودی‌ها از اعتماد حاضران و تحمیل بیانیه به آنها

سوم اینکه این بیانیه بدون اطلاع دادن به اعضا قرائت شده است و این نکته علاوه بر اینکه نکته دوم را تأیید می کند این مسئله را می تواند روشن کند که با نگاه غافلگیر کردن حاضران و آنها را در عمل انجام شده قرار دادن تهیه و قرائت شده است. اظهارات وزیر امور خارجه لبنان در این خصوص می تواند روشنگر باشد. وزیر امور خارجه لبنان پس از بازگشت از ریاض در صفحه توییتر خود نوشت قرار نبود بیانیه‌ای قرائت شود و ما زمانی که در هواپیما در مسیر بازگشت به سمت لبنان بودیم از بیانیه این نشست مطلع شدیم. نکته قابل توجه این است که رئیس جمهور لبنان، میشل عون گفته های وزیر امور خارجه کشورش را تأیید کرد و بیانیه سعودی ها را رد کرد.

پاسخ نخست به شایعه

با توجه به نکات فوق چند مسئله وجود دارد که اصل شایعه مطرح شده را پاک می کند: نخست اینکه در این نشست چیزی به نام قطعنامه صادر نشده است. حتی اگر سعودی ها نام قطعنامه روی آن گذاشته بودند باز هم به دلیل آنکه از پشتوانه سازمانی برخوردار نبود آنچه قرائت شده بود نه نامش قطعنامه بود و نه از پشتوانه اجرایی و حقوقی برخودار می شد. قطعنامه تنها توسط مراجعی می تواند صادر شود که جایگاه حقوقی و رسمی دارند مثلا سازمان ملل یا شورای امنیت یا یونسکو می توانند قطعنامه صادر کنند.

دوم اینکه سعودی ها به میهمانان خود در خصوص بیانیه چیزی نگفته‌اند و حاضران را غافلگیر کرده‌اند لذا این بیانیه به معنای دقیق آن تنها بر عهده سعودی ها است و میهمانان حاضر در این جلسه تنها ابزار و بازیچه، اهداف سعودی ها قرار گرفته‌اند.

با وجود تمامی نکات فوق، این یک حقیقت است که بسیاری از شرکت کنندگان در این جلسه بیانیه سعودی را با جان و دل پذیرفته‌اند. این نکته همان مسئله‌ای که در بخش های بعد به آن خواهیم پرداخت. اما به طور خلاصه باید گفت کسانی که این بیانیه را پذیرفته‌اند همان هایی هستند که هم پیمان آمریکا و سعودی هستند و خارج از نشست ریاض همکاری های عمیقی را با جناح غربی صهیونیستی دارند و از همپیمانان آنها محسوب می شوند.

منبع: تسنیم