FATF راه صدور قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را باز می‌کند/از لیست سیاه خارج نشدیم

به گزارش بیان نیوز،موضوع تعامل ایران با گروه کاری اقدام مالی (FATF)، بعد از حضور طیب نیا وزیر اقتصاد  و دارایی در صحن علنی مجلس وارد دور تازه ای شده است.  بر اساس اظهارات مقامهای دولتی مشکلات تبادل پولی ایران با بانکهای بین المللی همچنان با مشکل رو به رو بوده و برای برطرف شدن چالشهای موجود در این زمینه باید با ایجاد یک سیستم شفاف بانکی زمینه اعتماد سازی در بین اقتصادهای بزرگ دنیا آماده شود. در این بین برخی کارشناسان، نمایندگان مجلس و مسئولان کشوری معتقدند ایران با عضویت در FATF تعهدات سنگینی را پذیرفته که در میان مدت منجر به چالشهایی در فضای داخل کشور می‌شود.

دکتر کاوه تقوی کارشناس اقتصادی و مالی و محقق در زمینه سازمانهای بین المللی پولی و مالی در نشست “تهدیدهای اقتصادی پسابرجام با محوریت بررسی تفاهم نامه FATF” که در خبرگزاری تسنیم برگزار شد، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخت. اظهارات تقوی در این باره در دو بخش منتشر می شود که بخش اول را در ادامه می خوانید:

این کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است، وقتی درباره FATF یا کارگروه اقدام مالی و پولشویی بحث می‌شود، روش معمول این است که همه می روند در  ویکی پدیا جستجو می‌کنند که در اول همه گزارشات تاریخچه FATF است، عمده‌ی گزارشها یک شکل است، ماجرای ایران با FATF چگونه انجام شد؟ آیا رابطه ما با FATF مربوط به همین دوره زمانی از اردیبهشت ماه تا امروز است؟ نه واقعا به این شکل نیست. مدتهای طولانی است که مشغول  تعامل با FATF  هستیم. این نهاد به عنوان یک سازمان یعنی یک سازمان بین المللی جهان شمول نیست یعنی اگر حس می کنیم با آژانس بین المللی انرژی اتمی طرفیم این شکل نیست، یعنی دارای یک مشروعیت بین المللی ناشی از سازمان ملل که متاسفانه چنین وانمود می‌شود این گونه نیست. سالهاست که ایران در حال تعامل با FATF بود و این کار گروه بر علیه ایران فعالیت انجام می‌داده یعنی گزارشات منفی درباره ایران می‌داده است و این گزارشات موثر بوده به آن توجه می‌شده اما کارکرد حقوقی نداشته است، چون ایران به FATF تعهد نداشته است. آنها در نهایت می‌گفتند، موضوع این بوده که به نظر ما ایران کشوری است که این الزامات را رعایت نمی‌کند، نمی‌توانستند بگویند که ایران الزامات را پذیرفته و انجام نداده است.

تقوی خاطر نشان کرد، تعاملاتی که ایران با کار گروه اقدام مالی داشته، تقریبا در چارچوب تعامل با FATF بوده است. در همین راستا بود که  مبارزه با پول شویی سالهای پیش تصویب شد و باز هم در این چارچوب  و در زمان دولت یازدهم قانون مالی مبارزه با تروریسم تصویب شد که  عملا دی ماه سال 94 بیرون آمد. پس تعامل با FATF قبلا بوده نه چیز بدی است نه چیز خوبی،  تعهدی انجام ندادیم، حداکثر یک سازمانی که خودش را به عنوان سازمان فنی معرفی می‌کند با آن کار می کنیم. البته حضورش حضور فنی نیست به آن معنایی که سراغ داریم. فکر نکنیم FATF یک سازمان فنی مالی مثل کمیسیون بال یا چیزهای شبیه این است، اصلا این جور نیست، بیشتر سازمانی است مبتنی بر چارچوبهای معاضدتهای قضایی به همین خاطر هم لزوما FIU مرکز مشترک مبارزه با پول شویی که در  کشور ایجاد می‌شود لزوما اقتصادی نیست. خیلی از کشورها یک کمیسیون قضایی‌تری برای این موضوع وارد کردند. اساسا FATF بیشتر یک امضای مابین چارچوبهای قضایی است، تا اینکه بیشتر یک چارچوب همکاری مابین بانک مرکزی کشورهای مختلف باشد.

*قانون مبارزه با پولشویی مصوب مجلس با  FATF متفاوت است

این کارشناس مسائل اقتصادی با اظهار تاسف از اظهارات وزیر اقتصاد در مجلس شورای اسلامی گفت: آقای طیب نیا در مجلس سندی نشان دادند  که در زمان دولت قبل و در چارچوب موضوع FATF نامه ای امضا و ارسال شده است. باید گفت قانون مبارزه با پول شویی مصوب مجلس شورای اسلامی با  FATF متفاوت است.  در چارچوب تعامل با FATF دو قانون نوشته شده این قانون را وقتی نگاه می‌کنیم متناسب با چارچوب داخلی ایران است، قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم که متاخر است در سال 2010 از هیئت دولت بیرون آمده و به مجلس رفته، در حالی که استانداردی که براساس آن آقای طیب نیا  با FATFبرنامه اجرایی نوشتند  در سال 2012  آخرین  ورژنش درآمده، این موضوع استاندارد 2012 که 130 صفحه است که بانک مرکزی نیمی از آن  را ترجمه کرده است یک قسمت بندها و یک قسمت تفاسیر دارد، این اسمش تفسیر است و ذکر شده که این بندها لازم و ملزوم همدیگر هستند، خیلی از بندها در تفاسیر چنان در هم تنیده می‌شوند که معنایش فرق می‌کند.

وی افزود: درمقابل FATF دستورالعملهایش 40+9 بند دارد، اول  صرفا پولشویی بود، بعد تامین مالی و بعد اشاعه سلاح کشتار جمعی به آن  اضافه شده است. ما با آن FATF تعاملاتی انجام می‌دادیم، در سال 2012 یک استاندارد FATF درآمده یعنی FATF در پابلیکشن یک استاندارد 2012 گذاشته که بنا بود این برنامه اجرایی در چارچوب آن استاندارد 2012 باشد پس اصلا آن چیزهایی که ما به عنوان قانون، در فاصله زمانی ده سال تصویب کردیم  این ها به لحاظ زمانی قبل از استاندارد FATF هستند.

* موافقین FATF حتی یک بار استاندادردها و ضمیمه آن را نخواندند

تقوی خاطر نشان کرد، اخیرا این نکته گفته می شود که احمدی نژاد تفاهم نامه با FATF را  امضا کرده و آیت الله جنتی به عنوان شورای نگهبان ابلاغ کرده، اینها حرفهای بی ربطی است. اگر کسی این استاندارد و قانون را بخواند می‌بیند اینها به هم ربطی ندارند و در چیزهایی با هم متضاد هم هستند. استاندارد FATF در چارچوب معاضدتهای حقوقی بین المللی، موضوع همکاری‌های بین المللی، موضوع فصل هفتم سازمان ملل متحد ، موضوع گزارش دهی بین المللی و رویه‌های داخلی پولشویی است. در مقابل این دو قانون درباره اینکه این مساله جرم انگاری شود مجازاتش چیست چند سال زندان دارد و امثال اینهاست و اصلا به هم هیچ ربطی ندارند. فقط در کلمه تامین مالی تروریسم و کلمه پولشویی اینها با هم اشتراک دارند و هیچ ربط دیگری در محتوای حقوقی  با هم ندارند.

این کارشناس مسائل اقتصادی و مالی گفت: فقط کافی است یک نفر این متون را بخواند. من تاسف می‌خورم اکثر افرادی که درباره FATF به خصوص کسانی که از آن دفاع می‌کنند کسانی هستند که این استاندارد را نخواندند، هنوز با فرد که صحبت می کنیم، با اشاره به بندهای 40+9 گانه می‌گوید FATFاینهاست تو کجا مشکل داری؟  کسانی مثل نائب رئیس مجلس فکر می‌کنند کسی که با FATF مشکل دارد با مبارزه با پولشویی مشکل دارد، پس این حرفها زده می‌شود که اینها پولشو هستند، کسانی هستند که منافع مالی خاصی دارند. تا جایی که یک فردی  نوشته اینها مخالفین تاسیس دارالفنون هستند، درجواب باید گفت: اساسا اینها به هم ربطی ندارد.

*دیدار سیف با یک مقام آمریکا

تقوی با اشاره به حضور آقای سیف در  آمریکا گفت: وی با یکی از مقامات آمریکایی دیدار می کند بلافاصله بعد از آن دیدار جلسه‌ای برپا می‌شود. ایشان با خبرنگاران صحبت می‌کنند یک خبرنگاری می‌گوید به چه شکلی بدانیم این پول به آن بخشی که از نظر ما منفی هستند یا ثانویه هستند نمی‌خواهد برسد، چه تضمینی دارد که همکاری کنیم با شما؟ که آنجا اولین اشاره‌ به صورت رسمی در خصوص FATF می‌شود و می‌گویند ساز و کارها و شرکتها وحسابرسی‌هایی وجود دارد که بررسی کامل کنند تا مشتری بانک جزو لیست تحریم نباشد.

وی افزود، اولین اشکال این است که  اصلا موضوع پولشویی زیر مجموعه بانک مرکزی نیست، ولی ریاست تیمی که در آمریکا صحبت کرده بانک مرکزی است. البته این اشکال را بعداً برطرف کردند و بعدها مشاهده شد که  بیشترین  دفاع در این خصوص را وزارت اقتصاد دارد.

* جلسات توافق با FATF محرمانه برگزار شد

تقوی ادامه داد، البته کاملا  موضوع را محرمانه برگزار کردند یعنی کل خبررسانی که بانک مرکزی مرتبط با FATF کرده محدود به دو  خبر در سایت بانک مرکزی است، هیچ چیز دیگری نیست. در ابتدا بنا بود کاملا موضوع محرمانه برگزار شود و محرمانه هم امضا شد یعنی محرمانه توافق کردند و محرمانه امضا شد. با هیچ فشاری حاضر نبودند برنامه اجرایی را بیرون بدهند درآخر وزارت اقتصاد برنامه را بیرون نداد و افشا شد. پس اولا این برنامه اجرایی “اکشن پلن” که درباره اش صحبت می کنیم هیچ ربطی به دو قانون مصوب مجلس ندارد دوم این اکشن پلن که توسط وزارت اقتصاد نوشته شده، کارشناسانی که مخالفت می کنند با سازمان FATF یا  با پولشویی یا با مبارزه تامین تروریست مخالفتی ندارند، با برنامه اجرایی که آقای طیب نیا امضا فرمودند مشکل دارند.  ربط دادن این ماجرا به دورانهای گذشته امر درستی نیست.

این کارشناس مسائل اقتصادی خاطر نشان کرد، یک برنامه اجرایی نوشتند و اولین بحثی که روی برنامه اجرایی شده در تابستان 2016 در بوسان کره جنوبی بود. در ابتدا خبر کوتاه بود بعد که سرو صداها بلند شد بیانیه مفصل در این مورد داده و اعلام شد، ما این افتخار را به دست آوردیم و برای اولین بار از لیست سیاه خارج شدیم بدون اینکه تعهدی را امضا کنیم و فقط اکشن پلن با هم نوشتیم.

وی افزود، بهتر است یک بار آن بیانیه بوسان 2016 را بخوانید، جایی نگفته که ما از لیست سیاه خارج شدیم، اولا تشکر کرده و گفته ایران اکشن پلنی نوشته و تعهداتی داده در بازه زمانی مشخص که این بازه اولا بازه زمانی مشخص نبود. در ابتدا خود بانک مرکزی کلمه یک سال را استفاده کرد، بعد 18 ماه را ظاهرا گذاشتند.

*از لیست سیاه FATF‌خارج نشدیم

در  چارچوب اکشن پلن ایران گفته یک سری تعهداتی را  اجرا می کند بنابراین ما در تنها چیزی که تعلیق شدیم سنجه‌های همتراز یا اقدامات متقابل است. پس افراد بسته به این که چه دیدگاهی درباره FATF دارند سعی می کنند از ترجمه متفاوتی استفاده کنند.

تقوی تاکید کرد، ما در شرایط فعلی در لیست هستیم.  حتی خلاف این کلمه وجود دارد و می گوید ایران باقی می ماند. در بیانیه عمومی ما و کره شمالی باقی مانده بودیم که باز هم باقی می‌مانیم البته نگفته در لیست سیاه. ولی جوری هم گفته نشده که از لیست سیاه خارج می‌شویم. در قبال همه کلمات دو پهلو واژه ای است که صراحت دارد باقی می‌مانیم و این واژه را به کار بردند.پس این کلماتی که می‌گویند ما از لیست سیاه خارج شدیم بدون اینکه تعهدی بدهیم این سخن اشتباه است. فقط اقدامات علیه ما یک سال تعلیق شده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد، گفته شده برنامه اجرایی را دو طرفه نوشتیم، برنامه اجرایی را اول آقای وزیر گفتند، این موضوع هیچ چارچوبی نداشت و اصلا نمی‌دانستیم چیست، هر چند افراد  مختلف از وزارتخانه و محققان و پژوهشگران و نهادهای سیاسی در جلسات میرفتند. بنده کاری به مراحل امنیتی ندارم من فقط کارشناس مالی هستم ولی به ما چیزی نمی‌دادند. تنها ملاکی که داشتیم این بود که اینها می گفتند اکشن پلنها در چارچوب استاندارد 2012 است که 130 صفحه بود، هیچ کس هم نخوانده بود.

وی افزود، شاید تا تابستان 4 یا 5 تاکارشناس و محقق بودند که کاملا همه متن انگلیسی را خوانده بودند. چون متن انگلیسی با فارسی بانک مرکزی فرق می‌کند.

*FATF راه صدور قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را باز می‌کند

تقوی ادامه داد، یک نکته دیگری که وجود داشت این بود که ما می‌دانستیم یک قطعنامه شورای امنیت وجود دارد به اسم قطعنامه 1617 که قطع نامه قدیمی است. موضوع عمومی قطعنامه درباره طالبان و القاعده است و ربطی به ما ندارد. اما در بند هفتم می‌گوید از اعضا می‌خواهیم که بندهای FATF را به صورت کامل اجرا کنند. پس یک زیرساخت حقوقی وجود دارد مبنی براینکه شورای امنیت به اجرای FATF اشاره کرده است. به اتکای همین است که FATF برای ما گزارش می داد یعنی FATF سازمان بین المللی نبود ولی چون در این قطع نامه‌ها این زیرساخت وجود داشت، گزارش دهی می کرد. پس به این راحتی نیست که هیچ الزام حقوقی نداشته باشد. این صحبت من ناظر به دوران قبل از امضای آقای طیب نیا است ، پس این برنامه صرفاً برنامه توصیه ای نیست، برنامه فنی هم نیست، بلکه بیشتر سیاسی است .

ادامه دارد…