گفتگوی اختصاصی بیان باخانم مرضیه زاهدی کارشناس گلپایگانی فرش دستباف

به گزارش بیان گلپایگان؛ درجای جای سرزمینی که آوازه فرش آن مرزها را درنوردیده سالهاست صدای شانه برروی دانه دانه گره های زده شده برروی چله های قد و نیم قد دارقالی شنیده می شود .صدها و هزاران زن و مرد جوان ،میانسال و پیر، عمری را دربافت قالی سپری و سوی چشمانی را برروی نقشه های ریز وتو در تو گذارده اند و نیروی دستشان رابرروی شانه سنگین و آهنین صرف کرده اند .
باگسترش زندگی شهرنشینی ، صنعتی شدن هنر و صادرات صنایع دستی داخلی به خارج از کشور ،آرام آرام دارهای قالی ازاعضای خانه های روستانشینان به آموزشگاه ها،مدارس،دانشگاه ها،خانه ها،کارگاه های شهری و کارخانجات صنعتی کشیده شد. اکنون زیبایی، ظرافت و کیفیت فرش های دستباف همچنان با قدرت به فرش های ماشین بافت می تازد و حرف اول را می زند.
خانم مرضیه زاهدی ازجمله بانوان جوان فعال دراین عرصه است که از سن 25سالگی این فعالیت راشروع کرد و امروز بادارا بودن تنها 33 سال سن علاوه بر آموزش به دیگر بانوان علاقه مند با بافندگان زیادی نیز همکاری می کند. آنچه در ذیل می آید حاصل گفتگوی مابا این کارآفرین جوان است
اکنون که شما به عنوان یک کارشناس و استاد کارحرفه ای قالی بافی شناخته می شوید ضمن معرفی خودتان از روزهای آغازین کار و ورود به این حرفه بگوئید؟
مرضیه زاهدی هستم کارشناس فرش دستباف ، رشته تحصیلی من درهنرستان( طراحی فرش دستباف) بود، آن زمان هنوز حرفه طراحی با کامپیوتر و نقشه های عددی به شکل امروزی باب نبود و از سال 80 تا 82 درشهر بیرجند دردوره کاردانی به تحصیل پرداختم، پس ازچند سال وقفه از سال 87 شروع به فعالیت کردم سال88 با درخواست مجوز رسمی من از سازمان فنی وحرفه ای موافقت شد ودرسال های 90 تا 92 علاوه برتدریس در دانشگاه علمی کاربردی کاشان مقطع کارشناسی را طی کردم. . یک شرکت تعاونی تاسیس کردم که شامل سه بخش آموزشگاه، تولید و خدمات بود. منظور از خدمات تهیه مصالح اولیه برای بافت ترکی درشهرستان و خدمات بعد از آموزش طی روند بافت بود.آموزش ما شامل 2 بخش شد آموزش استانداردهایی که خود سازمان تعریف می کرد و در کنارش آموزش نقشه هایی کامپیوتری ومدرن.
درابتدا انگیزه ام فقط کار دراجتماع بود اما کم کم باشرکت های مختلف آشنا شدم و نوع بافت ها را شناختم و دوره های مختلف را گذراندم.در ابتدا میتوانم به جرات بگویم هیچکس حاضر به پذیرش این ریسک نبود که مصالح این نوع بافت را تهیه و تحت آموزش ما بافت کند.
اولین نمایشگاه را در شهرستان و در اداره ارشاد برگزارکردیم و در واقع از اولین تولید مدرن با نقشه عددی با نام کودک و مادر رونمایی شد، چیزی که قابل تصور برای هیچکس نبود و بافنده ها اصطلاحاً می گفتند مگر می شود طبق جزوه ای از اعداد تابلو و قالیچه بافت. آموزش هایی که صورت می گرفت طبق استانداردهای تعریف شده از طرف سازمان فنی و حرفه ای بود و بر اساس گره های تزیینی و بافت سنتی کار می کردیم
آیا امکان ادامه تحصیل در این رشته وجود دارد؟ در مورد فرش دستباف و زیرمجموعه های آن توضیح دهید؟
بله تا مقطع دکتری می توان ادامه داد .این رشته گرایش های مختلفی دارد اما در 5 رشته پرداختگری،رنگرزی، طرح و نقش ،بافت، مرمت و مدیریت خلاصه می شود .
درمورد گره های تزئینی توضیح دهید :

اساتید مختلفی مانند استاد فرشچیان و رسام عرب زاده نظرشان این است که هنرفرش هنر گره های تزئینی است یعنی باید توانایی اینکار را داشته باشید که مثلاً بادیدن یک نقاشی یا عکس دنبال نقشه آن نبوده و وقتی این نقاشی روی کاغذ شطرنجی یا کاغذ مخصوص بافت قرار گرفت، به کمک گره های تزئینی سایه روشن ها را ایجاد کند .طبق تعرفه های سازمان فنی وحرفه ای 15گره تزئینی راآموزش دادیم که در حال حاضر به 4 نوع گره خلاصه شده. اما ابتکار و خلاقیت بافنده است که هرلحظه بتواند نوع تابیدن نخ های دور تار را عوض کند. و ممکن است تاکنون گره هایش ثبت علمی نشده باشد بنابراین نمی توان گفت چند نوع گره تزئینی داریم..
برای شروع کار چقدر هزینه کردید و چه مشکلاتی داشتید؟
اولین چیزی که برای شروع کار بسیار مهم می باشد گرفتن مجوز است با توجه به اینکه آن زمان انجام مراحل قانونی کار هنوز اینترنتی نشده بود و مشکل رفت و آمد به استان وجود داشت، زمان بسیاری صرف این کار می شد اما هزینه هنگفتی را نپرداختم ولی سازمان فنی وحرفه ای از نظر مکان آموزشی تعاریفی دارد، مثلاً فضای ساختمان باید باز بوده و ازلحاظ کارگاه آموزشی دفتر مدیریت،کلاس بندی، سرویس بهداشتی و… باید لحاظ شود واجازه اجاره آپارتمان یا ورودی های مشترک وجود ندارد بنابراین تهیه مکان با سختی هایی همراه است،در حال حاضر آموزشگاه ما با تلفیق دو آموزشگاه دیگر مبدل به مجتمع آموزشی شده که قدمی است در جهت نهادینه شدن فعالیت گروهی که امکان بهره مندی هنرجویان را در حرفه های مختلف هنری را ایجاد میکند

اکنون چند آموزشگاه دیگر درشهرستان وجود دارد؟
من اولین آموزشگاهی بودم که مجوز گرفتم و درسال های اخیر یکی دو آموزشگاه اضافه شده .

درموردبیمه قالیبافان توضیح دهید؟

زمانی مطرح شد که خانم هایی که چندین سال است بافنده هستند با گرفتن معرفی نامه به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنند و برای اینکه حق کشی نشود و هرکسی از این قضیه سواستفاده نکند برای بافنده یک آزمون عملی و یک آزمون تئوری در نظر گرفته شد.

 خانم هایی که باسواد بودند حتماً باید آزمون های تئوری راشرکت می کردند و خانم های بیسواد از طریق امتحان عملی می توانستند ثبت نام کنند . اکنون که بافت مدرن وارد کارشده و جوانها جذب این کارشده اند و توانستیم هنر کهنی که سال های سال منبع درآمد خانواده ها بود را باب کنیم در جلسات مطرح کردیم که جوانان هم ازاین بیمه استفاده نمایند.

تاکنون چند هنرچو داشتید؟

هنرجویان زیادی داشتم فکر میکنم بالغ بر700نفربودند.

آیا اکنون ازاین کاراستقبال می شود؟

بله

تاکنون چند تابلو فرش بافته اید؟

از زمانی که وارد این کار شدم هیچوقت فرصت پیدا نکردم تابلویی ببافم همیشه درگیرآموزش بودم.

آیا به تنهایی این مکان را تاسیس کردید؟ و ازاینکه کارگاه شما از دفترتان مجزاست راضی هستید؟

خیربایکی از دوستان این کاررا انجام دادیم.  از جدابودن دفتر وکارگاه راضی هستم . طبق دستور سازمان فنی و حرفه ای کشور باید بخش آموزش از فعالیت صنفی مجزا باشد.ازجمله فعالیت های بخش صنفی ما تهیه ابزار ،دار،مصالح وخدمات نظارت برروند بافت،چله کشی،شور وپرداخت و… می باشد.

دراین مکان برای هنرجویی که می خواهد آموزش ببیند مصالح و لوازم را تهیه می کنیم در محیط آموزشی اجازه خرید وفروش نخواهیم داشت  و ضمن خرید وفروش وسایل، کارهای دیگری نیز دراین مکان می توانم انجام دهم مثلاً مراجعین آزاد یعنی مراجعینی که قصد آموزش دیدن ندارند ولی برای خرید وفروش وسایل اینجا مراجعه می کنند یا فردی که زمانی هنرجو بوده ومی بایست درآموزشگاه این کار را انجام دهد ولی الان مجوزآمدن به آموزشگاه نخواهد داشت دراین مکان به فعالیت می پردازد.

امکان خرید وفروش کارهنرجویان دراین مکان وجود دارد؟

بله هم کارنیمه بافت وهم کارتمام بافت هنرجویان خرید وفروش می شود .

غیراز نمایشگاه اولیه برای شروع کارتان نمایشگاه دیگری درشهر برگزار کرده اید؟ اولین همایش سال 92 درسالن ارشاد برگزار گردید ؛ نمایشگاه فعال من 3یا4مورد بوده وبعدازآن قرارداد هایم باارگان های دولتی کمتربود.

درمورد مشکلاتی که دراین زمینه داشتید توضیح دهید:
مشکلات ما همکاری نکردن اداره بیمه تامین اجتماعی شهرستان گلپایگان با بیمه شدگان این نوع بافت هست،متاسفانه با علم بر اینکه این نوع بافت زمان نسبتاً بیشتری را نسبت به بافت سنتی میطلبد،محدود کردن فرصت بافت،دستاویزی شده برای قطع کردن بیمه بیمه گذاران،انتظار میرود این سازمان جهت بازدید از روند پیشرفت کار بافندگان از کارشناسان کارآزموده تری استفاده کند

 تصمیم به برگزاری نمایشگاه  درداخل یا خارج از شهردارید؟

نظر همکاران این است که در مجتمع کارگاهی نمایشگاه دائمی داشته باشیم . خارج ازشهرستان نمایشگاهی نداشتیم فقط سال گذشته  به واسطه دانشگاهمان درنمایشگاه بین الملل یک غرفه برایمان درنظر گرفته شد.
آیا از درآمدتان راضی هستید؟
باتوجه به اینکه این شغل فصلی می باشد نوسان در این کارخیلی زیاد است . بعضی علاقه مند به کاردرفصل تابستان هستند و برخی کار در شب های بلند زمستان را می پسندند.بله راضی ام
درکنار این رشته فعالیت هنری دیگری دارید؟

خیر قبلاً در کارهای مذهبی و قرانی فعالیت داشتم که در حال حاضر بخاطر مشغله زیاد کمتر توفیق این فعالیت را دارم
باوجود سن کم به عنوان یک بانوی کارآفرین دررشته بافت فرش شناخته می شوید آیااحساس موفقیت می کنید؟

بله قطعاً..البته اگرخیلی از مسائل پیش نمی آمد حتما موفقتر بودم .
ویژگی یک فرش خوب چیست؟

نوع طرح؛ نوع بافت،تمییزی و کیفیت و البته بورس بازار
آیا برای این کار تسهیلاتی نیز دریافت کرده اید و آیا هنرجوی شما امکان استفاده از تسهیلات را خواهد داشت؟
بله در سال ۹۲ که مدیر عامل شرکت فرش نفیس گلپایگان بودم و همایش علمی تخصصی را برگزار کردیم،کمیته امداد امام خمینی و بانک توسعه تعاون با مبلغ 20میلیون تومان وام برای توسعه این فعالیت موافقت کردند .
تنها آموزشگاهی هستیم که بصورت اقساطی با هنرجو همکاری می کنیم ،هنرجو را به صندوق تعاون اسلامی معرفی کرده و طبق ضوابط بانک می توانند وام بگیرند. و مهمتراز همه این که قبلاً برای تهیه مصالح مجبور بودم با شرکت ها همکاری کنم ومبلغ خرید مصالح را بصورت نقدی پرداخت نمایم امااکنون پس از کسب سالها تجربه مستقیم با بازار تبریز همکاری داریم و بااعتباری که کسب کردیم این مشکل را نخواهیم داشت و به صورت اقساط می توانیم مصالح را تهیه کنیم .
در پایان اگر ذکر نکته ای را لازم می دانید بفرمائید:
باید بگویم تا حدی به همکارانم،تولید کنندگان قدیمی گلپایگان حق میدهم،حفظ اصالت منطقه در تولید بسیار حائزاهمیت است ولی نوع بافتی که من آموزش میدهم در واقع بافت ترکی است،بافتی که تبریز را به عنوان قطب بازار تجارت فرش دستباف به دنیا معرفی کرد،فقط نوع نقشه متفاوت بود که اخیراً موفق شدیم نقشه های سنتی تبریز را هم با همین نوع بافت در اختیار علاقه مندان قرار دهیم .

در حال حاضر افتخار داریم که با نقشه های مناطق مختلف از جمله نقشه تبریز،قم،کهن دیار،طرح استادان تبریز،انواع ریز ماهی،زیر خاکی و… در ابعاد مختلف زرع و نیم،قالیچه،۶متر، ۹ متر،۱۲ متر با نقشه سنتی و عددی در رج شمارهای ۳۲،۴۲،۵۰،۷۰ و… در خدمت همشهریان عزیز باشیم.
در آخر از همه عزیزانی که در این راه دلسوزانه و مدبرانه با من همکاری داشته اند از جمله جناب آقای شهبازی مدیریت محترم مرکز فنی حرفه ای شهرستان گلپایگان،و همکارانم جناب آقای داودوندی وسرکار خانم حیدری نهایت تشکر را دارم