بنیانگذار علم ژنتیک ایران: آینده روشنی در انتظار رشته ژنتیک انسانی است

به گزارش بیان گلپایگان؛  دکتر داریوش فرهود، بنیانگذار علم ژنتیک ایران، عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران و پژوهشگر حوزه ژنتیک، روان شناسی، انسان شناسی و اخلاق، 4 فروردین 1317 در تهران دیده به جهان گشود.
دوران کودکی او با سفرهای اجباری پدر به مناطق مختلف ایران سپری شد و به دلیل منتقل شدن پدرش به جنوب، دوره کودکی را در شهرهایی چون هفت گل و مسجد سلیمان گذراند. با پایان یافتن دوره ماموریت پدر، به همراه خانواده اش به تهران بازگشت و سال ششم ابتدایی را در دبستان نو بنیاد رازی و دوره دبیرستان را در مدارس رهنما، دارالفنون و البرز به پایان رسانید. او آذرماه 1336(اواسط دسامبر 1957) برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی عازم شهر ماینس آلمان شد.

او سر انجام موفق شد مدرک کارشناسی روانشناسی (BSC) از دانشگاه ماینس آلمان (1963)، دکتری پزشکی(MD) از دانشگاه ارلانگن آلمان (1969)، دکتری ژنتیک انسانی و انسان شناسی (PHD) از دانشگاه ماینس آلمان (1972) و پروفسوری در ژنتیک پزشکی (Prof) را از دانشگاه مونیخ آلمان (1991) اخذ کند.

دکتر فرهود اوایل اردیبهشت 1351 به ایران بازگشت و توانست در سال 1351 اولین گروه دانشگاهی ایران به نام «گروه ژنتیک انسانی و انسان شناسی» را تشکیل دهد و در سال 1352 مشاوره ژنتیک را در دانشکده بهداشت پایه گذاری کند.

او همچنین سال 1354 اولین مرکز مشاوره ژنتیک را در خیابان امیر اتابک راه اندازی کرد که پس از مدت کوتاهی به زایشگاه خیابان مولوی منتقل شد. دکتر داریوش فرهود در سال 1357، در سن 40 سالگی با همسر فعلی خود که او هم پزشک بود، ازدواج کرد.

دکتر فرهود از سال 1360 کلینیک ژنتیک دکتر فرهود را افتتاح کرده است؛ این کلینیک با مدیریت او از همان زمان به طور رسمی شروع به کار کرده و تا کنون نیز فعال است.

دکتر داریوش فرهود در طول فعالیت خود خدمات گوناگونی را در سطح آموزشی، پژوهشی، برنامه ریزی، فرهنگی ، اطلاع رسانی و آموزش همگانی ارایه کرده است. از مهم‌ترین خدمات پژوهشی ایشان می توان به کشف Transferin B- Iran و نیز کشف نوعی بیماری به نام Sever Multiple Sclerosis که شجره‌نامه آن بزرگترین شجره‌نامه در دنیای پزشکی است، اشاره کرد.

بنیانگذار، استاد و مدیر اولین گروه ژنتیک انسانی در ایران، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران (1352 تا 1382)، بنیانگذار و رییس کلینیک ژنتیک تهران (1354 تا کنون)، استاد مدعو مرکز کودکان معلول ذهنی، دانشگاه مونیخ، آلمان (1369 تا 1370)، کارشناس رسمی رشته ژنتیک انسانی، سازمان جهانی بهداشت، ژنو (1355 تاکنون)،عضو کمیته « اخلاق در ژنتیک پزشکی» سازمان جهانی بهداشت، ژنو (1373 تا 1380)، عضو پیوسته و دایمی فرهنگستان علوم جهان سوم، تریست (از1375)، عضو کمیته ملی « اخلاق زیستی» کمیسیون ملی یونسکو- ایران (1382 تاکنون)، عضو پیوسته و دایمی فرهنگستان علوم پزشکی ایران (از 1385)، پژوهشگر برگزیده جشنواره خوارزمی (1369)، پژوهشگر برترجشنواره ابن سینا (1378و 1382)، داور پیشکسوت بیست و ششمین جشنواره خوارزمی (1391)، استاد نمونه دانشگاه علوم پزشکی تهران (1393)، برگزیده فرهنگستان علوم پزشکی ایران (1393)، دبیر انجمن ژنتیک ایران (1353 تا 1360)، موسس و رییس انجمن تالاسمی ایران (1365 تا 1369)، دبیر انجمن بهداشت ایران (1366 تا 1380)، انتشار بیش از یکصد و هشتاد مقاله علمی- پژوهشی به زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فارسی (از1350 تاکنون) و ارایه بیش از دویست و سی مقاله در کنگره‌های علمی- تخصصی داخل و خارج کشور (از1350 تاکنون) از جمله مهمترین سوابق اجرایی وعلمی درخشان دکتر داریوش فرهود به حساب می آید.

چرا رشته پزشکی و ژنتیک انسانی را انتخاب کردید؟

از دوران کودکی و نوجوانی علاقه زیادی به ادبیات داشتم و اشعار فردوسی، مولانا، حافظ، سعدی و… را زیاد می خواندم. در کنار ادبیات، گرایش ویژه ای نیز به پزشکی داشتم. از همان دوران دبیرستان، در این زمینه مطالعه می کردم و یک داروخانه کوچک در خانه گردآوری کرده بودم تا اگر کسی بیمار شد بتوانم به او کمک کنم. از آنجا که عمویم هم پزشک سرشناس و رییس بهداری تبریز در آن زمان بود، علاقه من روز به روز به رشته پزشکی افزایش پیدا کرد. وقتی به سن جوانی رسیدم تصمیم گرفتم برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروم. اواخر آذرماه 1336(اواسط دسامبر 1957)عازم شهر ماینس شدم. در زمان تحصیل در علم طب، با رشته انسان شناسی آشنا شدم. در کنار دانشکده پزشکی ما یک ساختمان کوچکی به نام انسان شناسی وجود داشت. از روی انگیزه و علاقه وارد این ساختمان شدم. چند نفر از استادان آنجا برای انجام مطالعه به ایران آمده بودند و کشور ما را به خوبی می شناختند. آنها ایران دوست بودند به همین دلیل به گرمی از من استقبال کردند. یکی از گرایش‌های این رشته انسان شناسی، ژنتیک انسانی بود. رشته ای که به پزشکی نزدیک بود. به همین دلیل من این رشته را برای ادامه تحصیل انتخاب کردم. آن زمان ما می توانستیم همزمان در دو دانشکده درس بخوانیم. من در کنار رشته پزشکی، همزمان در این رشته نیز به تحصیلم ادامه دادم. به طور میانگین روزی 12 ساعت و در هفته 50 ساعت درس می خواندم. در یک ترم 50 واحد درسی برداشته بودم. در کنار این دو رشته علاقه زیادی هم به رشته روانشناسی داشتم به همین دلیل در این رشته هم تحصیل کردم.

فکر می کنید مهمترین علت موفقیت شما چیست؟

من ادعا نمی کنم حافظه قوی دارم اما صفات بارز زیادی دارم. یکی از صفات من داشتن روحیه جست و جوگری است. هر چیزی برای من معنا دارد. مدام در پی چرایی علت هر چیزی هستم. آدم بسیار پرکاری هستم. الان در سن 78 سالگی حداقل روزی 16 ساعت و گاهی اوقات 18 الی 19 ساعت کار می کنم. از دیگر صفات بارزم سخت کوشی ام است. من کار ساده و معمولی انجام نمی دهم. از سوی دیگر در کارم تداوم دارم. بعضی از انسان ها پس از گذشت 2تا 3 ماه انجام کار طولانی، کارشان را نیمه کاره رها می کنند. من به اتفاق سه نفر از دوستانم فقط 9 سال کار نوشتن کتاب واژه زیست شناسی را دنبال کرده ام. آدم بسیار مثبت اندیش، امیدوار و مهربانی هستم و شوق خدمتگزار به مردم را دارم. مهمترین آرزویم خدمت کردن به مردم است. اصلا مادی گرا نیستم و مدام با برنامه کارهایم را پیش می برم. در گذشته برنامه های طولانی مدت 10 الی 15 ساله برای خودم طراحی می کردم. تمام این برنامه ها سر وقت شان به سرانجام رسیده اند.

در حال حاضر ایران ازنظر علم ژنتیک از جایگاه علمی خوبی در جهان برخوردار است؟

ما اکنون در بخش‌هایی از ژنتیک که خدمات و سرویس دهی است، پیشرفت خوبی داشته‌ایم و خوشبختانه برای درمان امروز کسی از ایران خارج نمی‌شود مگر اینکه برای بیماری نادر و سختی باشد. شایع‌ترین بیماری ژنتیکی تالاسمی، هموفیلی، سندرم دوشن و مشکلات عضلانی است که هم اکنون در خود ایران در درمان آنها پیشرفت‌های خوبی حاصل کرده ایم.

ایران تاکنون به چه دستاوردهای ژنتیکی در زمینه کشف بیماری ناشناخته‌ای نائل شده و چه بیماری‌های ژنتیکی از سوی شخص شما در دوران خدمتتان به کشور کشف شده است؟

تاکنون در حدود 20 هزار بیماری ژنتیکی گزارش و ثبت شده است. بیماری‌های تالاسمی، عقب افتادگی و بیماری اسکلتی و برخی بیماری های توارثی دیگر مانند ناشنوایی، نابینایی که حاصل ازدواج خویشاوندی است، در ایران زیاد دیده می شود اما در دیگر بیماری های ژنتیکی تفاوت چندانی با سایر کشورهای دنیا نداریم. دوران خدمتم به وطن هر کدام از یافته‌ها، شادی و خاطره بزرگی برای من بود. یکی از این یافته‌ها که جزو افتخاراتم شد، کشف نوع جدیدی ترانسفرین(پروتئین انتقال دهنده آهن در خون)مخصوص در انسان است که در جهان ثبت شد و اسم آن را ترانسفرین ایران گذاشتند و مقاله آن در مجلات بین‌المللی چاپ شد. یکی دیگر از خدمات من، کشف و گزارش یک بیماری جدید ژنتیکی به نام«مولتیپل سینوستوزیس شدید» است. این بیماری مربوط به جوش خوردگی مفصل دست است و نوزاد از بدو تولد با این بیماری متولد می شود و قادر به حرکت مفصل آرنج های خود نیست. متاسفانه چنین نوزادانی تا پایان عمر به همین صورت باقی می مانند. کف پای این افراد پیچیده است و با شست راه می روند. انگشت ها نیز وضعیت مساعدی ندارد. گزارش این بیماری برای اولین بار انجام شد و این بررسی ها در شجره نامه بزرگی صورت گرفت. در برخی گزارش ها از این بیماری با عنوان سندرم فرهود نام می برند.

هم اکنون متخصصان این رشته در ایران با چه مشکل هایی مواجه هستند؟

مشکل خاصی ندارند. کسانی که خدمات رسانی می کنند کارشان را انجام می دهند اما کسانی که در دانشگاه فعالیت می کنند بودجه های تحقیقاتی خیلی کمی به آنها تعلق می گیرد. ما فکر می کنیم اگر برای تحقیق بودجه ای خرج کنیم سرمایه مان هدر رفته است اما نمی دانیم که از تحقیق چطور باید بتوانیم استفاده کنیم.

آینده این رشته را در کشور چگونه تصور می کنید؟

یک نسیمی در ایران شروع به وزیدن کرده است. من خیلی به آینده این رشته در کشور امیدوارم. فکر می کنم این کشور بار دیگر آن جایگاه ایران بزرگ را پیدا خواهد کرد.