شناسایی اولین تلسکوپ بدون لنز جهان

طبق مطالعات پژوهش‌گران در انگلستان، از گورهای دالان‌دار 6 هزار ساله واقع در کشور پرتغال، به‌عنوان تلسکوپ‌های رصد ستاره‌ها استفاده می‌شده است. به این ترتیب این گورها اولین تلسکوپ‌های بدون لنز رصد ستاره‌ها نام می‌گیرند. این گورها دارای دالانی‌اند که حالتی شبیه یک تونل ایجاد کرده و در نتیجه با استفاده از آن‌ها مشاهده ستاره‌ها آسان‌تر می‌شود.

فابیو سیلوا از اعضای گروه پژوهشی به گاردین گفته: «نکته کلیدی در این زمینه این است که یک گور دالان‌دار دارای راهروی بسیار طولانی‌ای است و به همین خاطر شبیه یک تلسکوپ بدون لنز عمل می‌کند. ویژگی‌های این گورها به‌گونه‌ای است که با استفاده از آن‌ها می‌توان به سه یا چهار شیوه به آسمان نگاه کرد».این گورها به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که وقتی فرد در آن قرار می‌گیرد جهت نگاه و توجه‌اش به بخش خاص و معینی از آسمان جلب می‌شود و همزمان برای جلوگیری از اختلال در تمرکز فرد، ستاره‌ها و سیاره‌های دیگر در دیدرس او قرار نمی‌گیرند. علاوه بر این، به دلیل این‌که این سازه‌های سنگی در محیط‌هایی کم‌نور ساخته شده‌اند، چشم فرد با تاریکی سازگار شده و در نتیجه قادر است جزئیات بیشتری را در ستاره‌های دورتر تشخیص دهد.

گروه پژوهشی معتقد است تعدادی از این گورهای دالان‌دار در کشور پرتغال، شامل هفت سنگ بزرگ در آنتاس در پرتغال مرکزی، دارای مسیرهای ورودی خاصی‌اند که چیدمان و طراحی آن‌ها تصادفی نیست و دلیلی برای آن وجود دارد. سیلوا در این مورد می‌گوید: «جهت قرارگیری گورها با ستاره دبران (Aldebaran)، روشن‌ترین ستاره صورت فلکی برج ثور (Taurus)، هم‌تراز است. برای این‌که بتوان ظهور دقیق این ستاره در هر فصل را تشخیص داد، خیلی مهم است که ستاره‌ها در زمان گرگ‌ومیش شناسایی شوند».
پژوهش‌گران همچنین معتقدند مردم ماقبل تاریخ احتمالا از این گورها به‌عنوان تقویم‌های کمکی استفاده می‌کردند تا بتوانند از تغییر فصل‌ها به‌منظور برنامه‌ریزی برای کاشت و برداشت محصولات کشاورزی آگاه شوند.
گفتنی است هفته گذشته، تیم مطالعاتی این پژوهش، نتایج دستاوردهای خود را در نشست ملی نجوم (National Astronomy Meeting) در شهر ناتینگهام انگلستان ارائه کرد.