ادبیات و نقد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیان گلپایگان، ادبیات یک پرسش پر رمز و راز در زندگی سراسر پیچیده ی بشر است. نامی آشنا و تعریف نشدنی. نامی که هم می شناسیم و هم نمی شناسیم. یکی از تعاریف ادبیات بیان واقعیت ها بوسیله ی احساس و اندیشه در قالب کلمات است. یعنی آینه ی تمام نمای زندگی بشر. پس ادبیات فراتر از یک علم است. و این پرسشی است تفکر برانگیز!

اما همیشه دو دیدگاه نسبت به کارکرد ادبیات در جامعه مطرح بوده و هست. یکی دیدگاهی که قایل به اهمیت ادبیات در نقد کاستی های زندگی بشر است و ادبیات را امری مهم و راهگشا می داند. و دیگری آن که ادبیات را به رسمیت نمی شناسد و آن را یک موضوع حاشیه ای، غیرمفید و سرگرم کننده می داند. اما فارغ از نظر گروه دوم و تلقی آن ها از ادبیات من می خواهم به اهمیت ادبیات در کنار نقد در شکوفایی فرهنگ بک جامعه بپردازم.
ادبیات دو لایه دارد، لایه ی بیرونی که چگونه گفتن است و لایه ی زیرین که چه گفتن، یا از چه چیز گفتن. هنگام آفرینش اثری ادبی بسته به اینکه ما به کدام لایه نظر داشته باشیم اثر ما شکل می گیرد. چگونه گفتن؟ و چه گفتن؟ – البته اساتید ادبیات در هر دو جهت به مراتب والایی دست پیدا می کنند. و با ساختار و روبنایی زیبا مخاطب را به لایه های زیرین اثر رهنمون می سازند تا او را مانند خویش – ذره بین به دست- در دنیای کاوش های شان همراه ساخته و شریک احساس و اندیشه ی خود کنند.
پیشرفت فرهنگی وقتی روی می دهد که بتوانیم فرهنگ مردم را همانگونه که هست به آن ها بگوییم. را مثل آینه ای بی زنگار، صادقانه و بی جانب داری به آن ها نشان دهیم. مهم تر آن که نقاط ضعف و قوت زندگی شان را برایشان بشکافیم. شکافتن آن کار نقد است. نقد برای نشان دادن چالش ها، برای یاد گرفتن اندیشیدن و به چالش کشیدن زندگی روزمره، عادات و وضع موجود زندگی است. دانستن، لازمه ی پیشرفت و پرسش، زیر بنای دانستن است. پویایی یک جامعه با پرسش های درست و به جا که همان نقد صحیح است صورت می پذیرد. و پویایی ادبیات به پویایی نقد ادبی بستگی دارد.
اثر ادبی باید بی طرفانه و موشکافانه به طرح مسایل پیرامون خود اقدام کند و نقد باید پس از آن به جراحی آن اثر برخیزد.ادبیات و نقد مانند دو لبه ی قیچی پیوسته با هم هستند ولی هر کدام کار خود را می کنند. و هر کدام بدون دیگری اهمیت خود را از دست می دهد. اما به یاری هم و به دور از جانب داری ها و نگرش های خطی می توانند جامعه را با همه ی کاستی ها و عیب هایش و همه ی خصلت های خوب و ارزشمندش به تصویر بکشند. و این تصویر می تواند به برنامه ریزان برای رفع عیوب و تقویت نقاط قوت کمک کند، شناخت و بینش مردم جامعه را افزایش دهد و باعث اعتلای جامعه و گام برداشتن آن به سوی اهدافی متعالی گردد.
به امید روزی که ادبیات کمتر مورد بی مهری مردم و مسئولان قرار بگیرد، به آن بهایی واقعی داده شود و در کشوری که شاخص ادبیات در آن روزگاری به کمال رسیده است جایگاه واقعی خویش را همچون گذشته به دست آورد.