سرنوشت داعش پس از مرگ البغدادی

پایگاه خبری تحلیلی بیان گلپایگان – طی روزهای اخیر، اخبار متعددی در رسانه‌های جهان منتشر شده که از زخمی شدن ابوبکر البغدادی، رهبر گروه تروریستی داعش و خلیفه خودخوانده این گروه حکایت دارد. در این میان، برخی منابع حتی از احتمال جدی کشته شدن وی خبر می‌دهند؛ اما یک سؤال مهم اینجاست که اکنون یا هر زمان دیگر، در صورت کشته شدن البغدادی چه اتفاقی برای داعش خواهد افتاد؟سایت شبکه خبری «سی ان ان» به مباحث روزهای اخیر درباره رهبر گروه داعش پرداخته و می نویسد، برخی اخبار از هدف قرار گرفتن وی در حملات هوایی حکایت دارد. با این حال، هنوز دقیقا مشخص نیست که آیا وی زخمی شده یا خیر، حملات هوایی از سوی چه کسی انجام گرفته و البغدادی در کدام بخش از کشور هدف این حملات قرار گرفته است؟

در ادامه سی ان ان این پرسش را مطرح می کند که اگر البغدادی کشته شده باشد، چه اتفاقی برای گروه تروریستی وی می افتد؟ پاسخ مختصر این پرسش این است که «انتظار نداشته باشید داعش دچار فروپاشی شود».

جیمز اسپایدر مارکس، ژنرال بازنشسته آمریکایی در این زمینه می گوید: «این گروه تحول پیدا خواهد کرد و رهبران جدیدی پیدا خواهند شد. در حقیقت، باید به یاد داشته باشید که کادر رهبری داعش از ارتش صدام ریشه گرفته است. اینها رهبرانی به شدت آموزش دیده و حرفه ای هستند».

در این میان، یکی از مباحث مطرح این است، آیا شخص البغدادی و یا «مجلس شورا» که وظیفه هدایت امور مذهبی و نظامی داعش را بر عهده دارد، از پیش سناریوهایی را برای چنین وضعیتی آماده کرده اند یا خیر؟

لورن اسکوایرز، پژوهشگر مؤسسه مطالعات جنگ می گوید: «داعش احتمالاً یک خط مشخص جانشینی دارد. این گروه همچون یک سازمان بوروکراتیک با کرسی رهبری مشخص است… خواه خود بغدادی این خط جانشینی را مشخص کرده و یا مجلس شورا، چنین امری را تدارک دیده باشد».

دو معاون ارشد البغدادی

البغدادی کابینه‌ای از مشاوران و همچنین دو معاون ارشد دارد: ابومسلم الترکمانی که بر فعالیت‌های داعش در عراق نظارت می‌کند و ابوعلی الانباری که مسئولیت عملیات در سوریه را بر عهده دارد. هر دو این افراد، در زمان صدام از جمله افسران ارتش عراق بوده‌اند.

پیتر نیومن، استاد کالج کینگ می‌گوید: «این افراد که پیشتر در ارتش صدام خدمت کرده‌اند، به شدت خشن هستند، زیرا رژیم صدام بسیار خشن بود. اما علاوه بر این، آن‌ها از انضباط و توانایی نظامی نیز برخوردارند که همین موضوع اکنون در مبارزات داعش بسیار به نفع این گروه است».

تحلیلگران معتقدند در صورت مرگ یا کنار گذاشته شدن بغدادی، الترکمانی بختی قوی برای رهبری داعش دارد. نیومن اظهار می‌دارد: «وی از توانایی‌های زیادی در عرصه سیاسی و نیز نظامی برخوردار بوده و این امر یقیناً از وی یک مدعی بالقوه می‌سازد».

زیر دست این دو معاون، ۱۲ «فرماندار» قرار دارند که هم در عراق و هم در سوریه مستقرند و از جمله وظایف این فرمانداران، رهبری شوراهای مالی، نظامی، حقوقی، رسانه‌ای و اطلاعاتی است. نکته جالب درباره سلسله مراتب فرماندهی داعش، مشابهت آن با ساختار دولتی برخی کشورهای غربی است (البته با این استثنا که دموکراسی در کار نیست و وظیفه شورا، این است که تعیین کند چه کسی باید گردن زده شود!).

یک احتمال دیگر

فرد دیگری که ممکن است رهبری داعش را بر عهده بگیرد، محمد العدنانی، سخنگوی ارشد این گروه است. در ماه سپتامبر، العدنانی از هواداران داعش در نقاط مختلف جهان خواست تا حملات «گرگ تنها» ترتیب دهند (حملات انفرادی علیه اهداف مورد نظر در کشورهای مختلف).

تحلیلگران می‌گویند، برخی از معاونین البغدادی و همچنین سخنگوی ارشد داعش، زمانی در «کمپ بوکا»، اردوگاهی که تحت نظارت آمریکایی‌ها بود، در زندان بوده‌اند. خود البغدادی نیز چهار سال در اردوگاه مذکور زندانی بوده است. اسکوایرز می‌گوید: «او توانست افرادی قابل اعتماد را پیدا کند که ایدئولوژی یکسانی با وی داشته و به‌‌ همان اندازه خود وی نسبت به غرب خصومت داشته باشند».

اهمیت مجلس شورا

در صورتی که البغدادی زنده باشد، یک گروه هست که می‌تواند وی را بدون استفاده از حملات هوایی و خشونت کنار بزند. مجلس شورا، در حقیقت نهاد نظارتی داعش به شمار می‌رود. این شورا نه تنها وظیفه اطمینان یافتن از پایبندی فرمانداران به اصول داعش را بر عهده دارد، بلکه می‌تواند وی را از مقام خود برکنار کند.

جاسمین اوپرمن، پژوهشگر کنسرسیوم پژوهش و تحلیل تروریسم می‌گوید: «مجلس شورا این حق را دارد که در صورت عدم پاینبدی البغدادی به استانداردهای داعش، وی را برکنار کند. این اتفاق احتمالاً هرگز نخواهد افتاد؛ اما همین که چنین امکانی هست، از اهمیت این مجلس حکایت دارد». وی می‌گوید، اقدامات داعش در گردن زدن گروگان‌های غربی خود، یعنی جیمز فولی، استیون ساتلاف و دیوید هاینس تحت نظارت مجلس شورا انجام گرفته است.

به هر حال، فعلاً در حالی که مقامات عراقی از زخمی شدن رهبر داعش در حملات هوایی سخن می‌گویند، مقامات آمریکایی می‌گویند نمی‌توانند این موضوع را تأیید کنند.