اما و اگر درباره ارثی بودن سرطان

به گزارش خبرگزاری بیان، پرفسور محمد اسماعیل اکبری- رئیس مرکز تحقیقات سرطان و پدر پزشکی جامعه نگر ایران- در جدیدترین یادداشت خود که از نتایج تحقیقات تیم‌های پژوهشی تحت مدیریت وی استخراج شده است، ضمن تاکید بر نکاتی مهم و جالب توجهی که احتمالا برای نخستین بار است که می‌خوانید، آورده اند: سوالات زیادی در مورد ژنتیک و ارثی بودن سرطان پرسیده می‌شود که لازم دیدم توضیحات ذیل را خدمت مخاطبان محترم عرض کنم:

اصطلاح “ارثی بودن” از نظر پزشکی به مواردی گفته می‌شود که تعدادی از فرزندان شخص بیماری، به آن مرض دچار شوند؛ که بر حسب وجود ژن غالب در والدین می‌تواند نصف فرزندان مبتلا شده و یک چهارم سالم و یک چهارم حامل ژن معیوب شوند.

در سرطان‌ها چنین وضعی “کمیاب” است و حداکثر، کمتر از 10% موارد سرطان‌ها ارثی هستند! به‌طور کلی هر وقت شخصی بخواهد به هر مرضی مبتلا شود، از جمله سرطان، در سلول‌های وی تغییراتی پیدا می‌شود و در ژن‌های مختص آن مرض هم تغییراتی پیش می‌آید.

لذا اگر چه سرطان را ارثی و ژنتیک نمی‌دانیم اما به‌هر حال، سرطان با تغییرات ژنتیکی پیدا می‌شود. افراد، گاهی یک یا چند نوع از سرطانی را در یک خانواده بیشتر مشاهده می‌کنند و به این جهت است که مردم تصور می‌کنند سرطان ارثی است؛ اما چنین نیست؛ این موارد فامیلی و یا خانوادگی خوانده می‌شوند.

بطور کلی در چنین خانواده‌هایی احتمال بروز سرطان بیشتر از مردم عادی و در بعضی از سرطان‌ها حداکثر تا چهار برابر است، اما ارثی مطابق تعریفی که در ابتدا گفته شد، نیست.

برای این اتفاق دلایلی وجود دارد؛ مثلا این خانواده رفتار و عادات مشترکی دارند؛ غذاهای مشابهی مصرف می‌کنند؛ خلقیات روانی و معنوی مشابهی دارند و …
این‌ها عوامل اصلی بروز خطر در آن خانواده هستند.

از نظر علم سلولی مولکولی و بیولوژیک، پاسخ گوی این سوالات علم اپی ژنتیک است. علم اپی ژنتیک در حقیقت تغییرات مزمنی است که در بخشی از ژن‌ها پیش می‌آید و موجب انتقال عوامل خطر ایجاد یک بیماری و به‌عنوان مثال سرطان می‌شود.

جالب است بدانیم که عمر این علم کوتاه بوده و کمتر از 15 سال است که عمومی شده است. اما در منابع اسلامی گفتارهای متقنی از این موارد وجود دارد که اعجاب آور است! بعنوان نمونه، در حدیث شریفی از مولا امام صادق( ع ) آمده است: ” کسب نامشروع و حرام در نسل آدمی آشکار می‌شود!”(کافی، ج 1، ص 363)

پس در مجموع باید گفت که سرطان ارثی نیست؛ اما با تخریب ژن‌های افراد به هر دلیلی، در طول نسل‌های مختلف می‌تواند یک عامل خطر پیش بیاید!

فرض کنید پدر بزرگی اهل دود، قلیان و سیگار بوده، آنگاه این موارد موجب تغییرات اپی ژنتیک در او شده و اکنون چند نسل بعد در نوه و نتیجه آن، این ژن‌ها در محیط نامناسب جدیدی قرار می‌گیرند و موجب بروز سرطان در دختر یا پسر جوانی می‌شوند که خودشان اهل دود نیستند! نکته آنجاست که به‌نوعی از آن پدربزگ این عامل خطر را دریافت کرده اند!

این حرف بسیار مهمی است؛ اگر ما امروز خدای ناکرده آدم متقلب، زورگو، نامهربان، ربا خوار( مصداق حدیث شریف فوق الذکر)، ریاکار و … باشیم یا حق مردم را ضایع کنیم، یا اهل دروغ و غیبت باشیم و یا سبک زندگی مادی بدی داشته باشیم، همه و همه این اعمال در نسل‌های آینده ما هم (از طریقی که ذکر شد) تاثیر می‌گذارند!

یعنی ما نه تنها در قبال خودمان مسئولیم بلکه در قبال همه نسل‌های آتی هم مسولیت داریم! از همین رو، باید از خودمان بپرسیم چقدر مهم، ضروری و مناسب است که مسئولانه و مبتنی بر شریعت اصیل زندگی کنیم؟