پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخرهای دو منظوره ذخیره آب کشاورزی به عنوان یکی از عرصه های سودآور و اشتغالزای اقتصاد مقاومتی در شهرستان گلپایگان

امروزه پرورش آبزیان به عنوان یکی از منابع تامین پروتئینی و گوشت سفید در سایر نقاط جهان رو به گسترش است به نوعی که خود به یک علم مجزا با شاخه های متعدد تبدیل شده است.

از جمله آبزیان پرورشی در این زمینه ماهیان آب شیرین هستند که در منابع آبی داخلی و در رودخانه ها، آب بندها، سدها، استخرها و حوضچه های خاکی به صورت محصور و کنترل شده در حال پرورش می باشند.

تقسیم بندی این نوع از ماهیان بر اساس دامنه دمایی که تحمل می کنند به دو دسته کل ماهیان گرمابی و سردابی است. ماهیان گرمابی دامنه دمایی بین 20 تا 25 درجه سانتی گراد را به عنوان دمای بهینه رشد خود انتخاب می کنند که نمونه رایج و بارز آن کپور ماهیان در 4 گونه کپور معمولی، کپور علفخوار یا آمور، فیتوفاگ یا کپور نقره ای و بیگهد یا کپور سرگنده می باشند.

ماهیان سردابی نیز دامنه دمایی 16 تا 20 درجه را برای رشد اقتصادی خود انتخاب می کنند که نمونه بارز و معمول آن ماهی قزل آلای رنگین کمان است.

کشور ایران نیز به لطف خدا از این قاعده مستثنی نبوده و در صنعت آبزی پروری طی سالیان اخیر رشد چشمگیری داشته است. در ایران از نظر توزیع گونه های پرورشی به طور کلی سه منطقه وجود دارد: مناطق اول مربوط به پرورش ماهیان گرمابی است و استان های گلستان، گیلان، مازندران و خوزستان رتبه های نخست را دارند.

مناطق دوم مربوط به پرورش ماهیان سردابی بوده و استان های چهار محال و بختیاری، لرستان، زنجان، کردستان، کهکیلویه و بویر احمد، تهران، اصفهان، آذربایجان های غربی و شرقی رتبه های اول پرورشی را در آن دارند.

اما در نهایت منطقه سوم که محدود به جنوب کشور بوده و مربوط به پرورش میگو می باشد. در این خصوص استان های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان سردمدار این موضوع هستند.

بر اساس آمار سازمان خواروبار جهانی فائو، ایران رتبه نخست پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان را در دنیا دارد ،که با تولید سالیانه 140 هزارتن از این ماهی مشغول تولید است.

با توجه به اهمیت ماهی قزل آلای رنگین کمان در ایران و رویکرد مناسب آن در تولیدات کشاورزی و با توجه به محدودیت های شدید منابع آبی در ایران، امروزه بحث پرورش در استخرهای دو منظوره ذخیره آب کشاورزی که خود نیز مکمل بخش کشاورزی است توسعه یافته است.

این استخرها در ابتدا با هدف صرفا ذخیره آب کشاورزی احداث می شدند اما رفته رفته با جدیت موضوع محدودیت منابع آب و لزوم استفاده بهینه از آن بیشتر کشاورزان اقدام به ذخیره سازی بچه ماهی و پرورش آن نیز نمودند.

شهرستان گلپایگان با بیش از 100 واحد ذخیره آب کشاورزی تنها در 40 واحد موفق به ذخیره سازی و پرورش ماهی نموده است که خود نیز موفقیت بزرگی است که به همت کشاورزان و فرهنگ سازی مناسب توسط دستگاه های ذیربط شهرستان انجام گردیده است.

در این زمینه شهرستان گلپایگان سالیانه بیش از 400 تن ماهی قزل آلا تولید می نماید که در استان اصفهان در جایگاه های نخست قرار دارد.

بنا بر فرمایشات مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) در خصوص تحقق اهداف ناب اقتصاد مقاومتی نیز لازم است تا با برنامه های آموزشی و ترویجی در شهرستان، سایر کشاورزان نیز در این امر ورود کنند و در کنار تولیدات کشاورزی خود اقدام به پرورش ماهی نمایند.

علاوه بر این برنامه های فرهنگی در خصوص اشاعه فرهنگ مصرف آبزیان باید در بین جامعه و به خصوص نوجوانان و سالمندان توسعه یابد تا علاوه بر مصرف پروئتین بی ضرر برای مصرف کنندگان نیز زمینه مناسب برای بازاریابی و فروش محصولات تولید کنندگان فراهم گردد.

میلاد اسماعیل بیگی کارشناس مهندسی آبزی پروری و شیلات