«فرصتی برای طهارت» به قلم آقای حسین ناطقی

دعا رشته اتّصال انسان با مبدأ هستی و قدرت لایزال الهیست؛ از این رو لذا نمی‌توان گفت که دعا و عبادات مخصوص ایّام خاصّ می‌باشند؛ امّا زمان‌هایی وجود دارد که فرصت ویژه‌ای برای ارتباط با خداوند از طریق دعا و راز و نیاز است؛ چرا که رحمت خاصّ خداوند در آنها به سوی بندگان سرازیر می‌گردد و بنده باید تلاش کند خود را در معرض دریافت آن عنایات و رحمت‌های ویژه قرار دهد. یکی از این روزها، نهم ذیحجّه یعنی روز عرفه است که می‌توان آن را روز دعا و نیایش نام نهاد؛ مخصوصاً برای کسانی که توفیق تشرّف به حج و حضور در صحرای عرفات را پیدا کرده‌اند.

مرحوم شیخ عباس قمی درباره شب عرفه می‌نویسد: «از لیالی متبرّکه و شب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن مقبول و دعا در آن شب مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت بسر آورد، اجر و پاداش هفتاد سال عبادت را دارد». وی در رابطه با روز عرفه نیز می‌گوید: «روز عرفه از اعیاد عظیمه [و بزرگ] است، هر چند به اسم عید نامیده نشده و روزی است که حقّ تعالی بندگانش را به عبادت و طاعت فراخوانده و سفره‌های جود و احسان خود را برای آنها گسترده و شیطان در این روز تحقیر و رانده شده و خشمناک است».

جایگاه والای روز عرفه در روایات معصومین(ع) نمود پیدا می‌کند که به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره می‌شود:

– برابری با ماه رمضان: امام صادق(ع) فرمودند: «کسی که در ماه رمضان بخشیده نشود، تا سال آینده بخشیده نمی‌شود، مگر اینکه [روز] عرفه را درک کند».

– دعا و برآورده شدن حاجت: امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هر دعایی که دوست داری برای خود بخوان و (در دعا کردن) بکوش که آن روز (روز عرفه) روز دعا و درخواست است».

– روز بخشش: در روایت آمده که خدای سبحان به ملائکه در این روز می فرماید: «ای فرشتگان من! آیا نمی‌بینید بندگان و کنیزان مرا که ژولیده و غبارآلود از اطراف شهرها آمده‌اند؟ و آیا می‌دانید آنها چه درخواستی دارند؟ ملائکه می‌گویند: پروردگار ما! آنها مغفرت می‌خواهند. پس خداوند می‌فرماید: شاهد باشید که من ایشان را بخشیدم».

– تغییر شقاوت به سعادت: شیخ عباس قمی نقل نموده که امام زین العابدین(ع) در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم درخواست کمک می‌کرد. حضرت خطاب به او فرمودند: «وای بر تو! در این روز از غیر خدا سؤال و طلب کمک می‌کنی، حال آنکه در این روز برای بچّه‌هایی که در شکم مادر هستند نیز امید فضل خدا می‌رود که آنها سعادتمند گردند»!

روز عرفه اوج روزهایی است که در آن دعا و نیایش از موقعیت ویژه و خاصّی برخوردار است، بدین جهت از پیشوایان معصوم(ع) دعاها و سفارش‌هایی در این روز رسیده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

– مفاتیح الجنان: در این کتاب دعایی برای شب عرفه و چند دعا برای روز عرفه نقل شده است. دعای اوّل، تسبیحات پیامبر اکرم(ص) با بخشی از آیات و اذکار خاصّ است و دعای دوّم دعایی از امام صادق(ع) می‌باشد و سوّم دعای معروف از امام حسین(ع) است.

– صحیفه سجّادیه: در صحیفه سجّادیه دعایی طولانی(دعای چهل و هفتم) برای روز عرفه از زبان امام سجّاد(ع) نقل شده که در آن هم مهم‌ّترین مسائل اعتقادی و سیاسی مورد اشاره قرار گرفته و هم مسائل عرفانی و اخلاقی با زبان دعا بیان شده است.

– اقبال الاعمال: سیّد بن طاووس برای شب عرفه دو دعا نقل نموده که یکی از آنها نسبتاً طولانی است. همچنین روایتی درباره فضیلت زیارت امام حسین(ع) نقل کرده است که امام باقر(ع) فرمود: «کسی که در شب عرفه زمین کربلا را زیارت کند…، خداوند بلای آن سال را از او دور می‌کند». آن گاه به فضیلت روز عرفه پرداخته و نقل نموده که روزه آن روز کفّاره گناهان هفتاد ساله می‌باشد و در آن روز توبه آدم پذیرفته شده است. آن گاه زیارت مخصوصه امام حسین(ع) در این روز را نقل نموده است. وی برای روز عرفه دعایی نیز از پیامبر اکرم(ص) و امام کاظم(ع) نقل نموده و سپس دعای معروف امام حسین(ع) در روز عرفه را آورده است و بعد از آن، دعای امام زین‌العابدین(ع) در صحیفه سجّادیه را نقل نموده است. آن گاه دعایی از امام صادق(ع) را نقل کرده و سپس دعایی به نام مخزون را نقل کرده و بعد از آن دعای دیگری از امام صادق(ع) را آورده است. آن گاه دعایی را که در برخی کتب دعا دیده نقل می کند و سخن را با دعاهایی در مورد شام عرفه ادامه می‌دهد.

اوج عظمت دعا از حیث زمان، روز عرفه است و اوج ارزش مکانی‌اش در آن روز بعد از کربلا و حرم حسینی، صحرای عرفات است.

به قلم آقای حسین ناطقی