وقایع تلخ افتتاح سد کوچری؛ ریشه در فساد ساختاری

گلپایگان، شهری بر بلندای تاریخ با فرهنگی والا، شخصیت‏هایی برجسته و مردمی متعهد است. نجابت این مردم در طول دهه‏ های گذشته، بهایی سنگین به نام توسعه‏ نیافتگی را بر شهر تحمیل کرده است.

توجه به خدمت‏ رسانی عادلانه به نقاط پیرامون که در سالیان دور حتی برای رفع نیازهای اولیه حاکمیتی خود، وابسته به گلپایگان بودند و رویکرد عادلانه نخبگان شهرستان در ضرورت توزیع عادلانه امکانات کشور، مانع از جذب منابع عمومی به نفع شهر خود و ستم بر شهرهای کمتر برخوردار بوده است.

در نقطه مقابل اما این رویکرد در تعامل دیگران با این شهرستان دنبال نشده و شخصیت‏های برجسته، بدون در نظر داشتن ضرورت توزیع عادلانه امکانات، مترصد جذب حداکثری منابع به سوی شهر و دیار خود بوده ‏اند.

باید ریشه محرومیت برخی مناطق و توسعه نامتوازن را در کشور باز شناخت و بر مدار آن به تحلیل نوع تعامل دیگران با گلپایگان نشست. اگر اشکال در زیربناهای ساختاری، زمینه مساعد دست‏ اندازی و ظلم را فراهم نمی‏کرد؛ امروز شاهد هارمونی زیبای پیشرفت در سراسر کشور و از جمله گلپایگان بودیم.

جامعه‏ شناسان، معتقدند شکل‏ گیری شهر، نیازمند وجود یک کانون جهت گرد آمدن مردم و تشکیل ساختارهای شهری است و از آن با عنوان “گره شهری” یاد می‏کنند. گره شهری، هر کانونی است که مانند یک رودخانه، چشمه، زیارت‏گاه و … منبعی برای معیشت مادی یا تأمین نیازهای معنوی به‏ شمار آمده و از ظرفیت ایجاد انگیزه برای حضور و اجتماع در مردم برخوردار باشد. در عین حال نقاطی وجود دارند که خارج از این قاعده طبیعی، بدون برخورداری از ویژگی مذکور به این مرتبه دست یافته و به شهر بدل شده ‏اند. استاد ظریفی می‏فرمود این مناطق، چنین موهبتی را مرهون لابی‏های نماینده ‏ای زرنگ در کانون قدرت هستند که توانسته بدون برخورداری از زمینه‏ های لازم، امتیازی ویژه را برای زادگاه خود کسب کند!

این همان زیربنای معیوب در ساختار حاکمیتی و اداری کشور است که محصولی جز توسعه نامتوازن و مفاسدی دیگر از این قبیل به ‏دنبال ندارد. در این الگو، تلاش نخبگان هر منطقه در نفوذ به جریان حاکمیت یا وصل شدن به کانون قدرت برای جذب منابع و تحقق توسعه و پیشرفت منطقه خود خواهد بود. تلاش کامیاب اهل قم برای انتساب ریاست مجلس به این شهر را تنها در این الگو می‏توان تحلیل کرد. بعد از دو دهه از انقلاب، نخبگان شهری مقدس به این نتیجه رسیدند که پیشرفت و آبادانی این شهر در گرو برخورداری از شخصیتی متنفذ در مجلس شورای اسلامی است .

اکنون پرسش این‏جا است که چرا به‏ جای حل ریشه ‏ای این معضل در ساختار موجود، از طریق همراهی بدان دامن زده و فساد را گسترش می‏دهیم؟! در نمونه ‏ای دیگر اگر دست‏یابی افراد به حقوق حقه‏ شان در ادارات و نهادهای خصوصی و دولتی، منوط به پرداخت رشوه شد؛ گرچه تمکین به این انتظار نامشروع به رفع مشکل در کوتاه ‏مدت، کمک خواهد کرد اما در واقع فسادی بزرگ را عمق خواهد بخشید که به زودی گریبان همان فرد یا برادارن ایمانی او را در چنبره خود گرفتار خواهد کرد. راهکار مواجهه درست با فساد، در دامن زدن و توسعه دادن به آن نیست.

شهروندان گلپایگانی و به ‏ویژه خبرنگاران خدوم شهرستان به ‏عنوان نمایندگان افکار عمومی، در جریان افتتاح سد کوچری در مقابل دیگرانی مشابه که تنها مزیت‏شان انتساب به شهر ریاست مجلس است مورد هتک و بی احترامی قرار گرفته‏ اند.

آب رفته به جوی باز نخواهد گشت حتی اگر مسؤولین شهری در جلسه ‏ای پربار به دلجویی از خبرنگاران بنشینند. استفاده از اعتبار و حیثیت نخبگان گلپایگانی حاضر در کانون قدرت نیز هر چند موانع موجود را در کوتاه‏ مدت، مرتفع خواهد کرد اما راهبرد بنیادین در تقابل با چنین وقایعی، شکل دادن به عزمی جدی در سطح ملی برای زدودن ریشه‏ های اشکال در ساختار اداره کشور در سطوح خرد و کلان است.

اگر همتی برای مقابله با این رفتار ناشایست هست؛ باید بر اصلاح این فساد ساختاری، متمرکز باشد. تداوم این رویکرد در نوع تعامل با شهرهایی مانند شهر ما قطعاً آسیب‏های بعدی را به‏ دنبال داشته و از جمله در موضوع تخصیص حق ‏آبه آب شرب و کشاورزی، گلپایگان مظلوم را با این نوع ویژه‏ خواری متکی به کانون قدرت مواجه خواهد ساخت. امروز ندای نامیمون فزون‏خواهی با تعبیر ناصواب “پیروزی تاریخی و نهایی جنگ آوران قم بر سپاهیان گلپایگان” در دعوی سلطه بر منابع آب شهرستان با تکیه بر چنین منطق آلوده ‏ای از زبان مدیران اجرایی و رسانه‏ های شهر قم به گوش می‏رسد.[1]

هشدار به مسؤولین شهرستان پیرامون این نوع برخورد ارباب – رعیتی با شهرهای کوچک، محدود به چرایی برخورد توهین‏ آمیز با جمع محترم خبرنگاران ما نیست. این پوسته فاسد، برآمده از مغز و کانونی تباه ‏کننده است.

این تنها نمونه‏ ای از خوی برتری‏ طلبی و نگاه از بالا به پائین در مواجهه با مردم و شهرهای مختلف کشور و پیروی از الگوی مرکز – پیرامون در نسخه توسعه کشور است. خواسته گلپایگان و مردمان نجیب آن، بازگشت به الگوی عدالت‏ محور پیشرفت و نگاه جامع ملی به‏ جای رویکرد برتری‏ جویی بر محور نفوذ شخصیت‏های محلی است.

این خواسته ‏ای منصفانه، منطقی و مورد حمایت قاطبه ملت است. اگر از همین نقطه آغاز با چنین تعامل ناعادلانه‏ ای، مقابله جدی انقلابی و ریشه‏ ای نداشته باشیم؛ باید محرومیت‏ها و ستم‏های ناروایی دیگر را به‏ انتظار بنشینیم که قطعاً مسؤولیت عواقب آن، متوجه نمایندگان و نخبگان حاضر شهرستان در کانون قدرت خواهد بود.

بهره‏ گیری از همه تریبون‏های مذهبی، سیاسی، ملی و محلی برای فریاد کردن ریشه‏ های فساد در ساختار جاری توسعه، ضرورتی اجتناب ناپذیر در راستای اعتلای کشور است که همگان باید آن‏را تا زمان وصول به نتیجه مطلوب به‏ مثابه رسالتی کانونی، مورد توجه و اقدام و عمل بایسته خود قرار دهند.

[1] روزنامه 19 دی قم  و سخنرانی فرماندار قم