پژوهشگر جوانی که به سنگ نگاره های گلپایگان جان دوباره بخشید

به گزارش بیان نیوز، انسان سالیان دور، انسان عصر حجر، از شکار، خستگی ها وترسهایش برگشته، فرصتی یافته است تا سنگ ها را بخراشد و خاطره اش را حک کند. صدای ضربه هایش از میان قرن ها می آید، صدای هیجان مردی که می کوبد تا خداوند را برای زندگی دوباره اش سپاس گوید. تمام توان و هنرش را در انگشتانش می ریزد تا عکس ببری را حک کند که توانسته بود او را تا سر حد مرگ بترساند. تخته سنگی منقش به بز و اسب به همراه حرفهای انسان آن روزگاران در کنار آب های خروشان، می تواند سفر زمانی در کنار یادگار اجدادمان باشد، خالی از دغدغه های زندگی امروز. وآنجا جایی نیست مگر کوچری، همان جا که هر جمعه قراری داریم با آب و کوه و آسمانش.

ما با پژوهشگر جوان شهرمان در کنار این تخته سنگ ها قدم زدیم. عکس یادگاری گرفتیم و افسوس خوردیم از آنچه بر سر یادگار نیاکانمان می آید. افسوس خوردیم که قدردان روزهای زیبای کوچری در دامن کوه هایش و سایه خنک سرو هایش نبودیم. سد کوچری با عظمت و با شکوه قد می کشد و نا خواسته تمدنی را در خود محو می کند. این سنگها که بعد از سالها گمنامی زبان باز کرده و با اهلش گفتگو آغاز کرده بودند، حالا دوباره به وادی فراموشی سپرده می شوند تا شاید سالیانی دیگر دستی پیدایشان کند و جویای حالشان شود.

محسن جمالی متولد1366 جوان پژوهشگر گلپایگانی است که سنگ نگاره های گلپایگان را طی تحقیق و تفحص هفت ساله جانی دوباره بخشید. زیباترین خاطره اش مربوط به سال 1386 می باشد، همان سالی که دیدن اولین سنگ نگاره، رسیدن به هدف بزرگی را برایش رقم زد. سوار بر موتورسیکلت با به جان خریدن حوادث و مشکلات این رویا، قدم به سرزمین ناشناخته ها گذاشت تا 150 سفر تحقیقی، کشف سی منطقه و 2000صخره دارای سنگ نگاره را ثبت کند و مولف کتابی با اسم و رسم گردد. قبل از ایشان آقای مرتضی فرهادی در یک منطقه از گلپایگان تحقیق انجام داده بودند وهمین انگیزه دیگری شد تا تمام منطقه را مورد تحقیق قرار دهد و نام گلپایگان را بر سر زبانها بیاندازد. و بحق که دین خود را سرفرازانه به شهرش عطا کرد.

گستردگی نقوش منطقه ی گلپایگان، هنر مردمان زمانهای مختلف، ظرافت خاص و مفاهیم عمیق نمادها به همراه کشف راز و رمز آنها باعث تشویق و اشتیاق بیشتر ایشان به کشف این سنگ نگاره ها شد تا بتواند کتابی با عنوان « سنگ نگاره های گلپایگان، گذرگاه تاریخ » را به چاپ برساند. اسم زیبا و پر مفهوم کتاب به دلیل وجود سنگ نگاره های فراوان از عصر شکار تا دوران معاصر در این منطقه می باشد که بیشترین وسعت را در سطح ایران دارا می باشد و می تواند به عنوان گذرگاه و راهنمای خوبی برای شناخت گذشتگان مورد استفاده قرار بگیرد. ایشان برای مفید وعلمی بودن کتاب به کتابخانه های معتبر ایران از جمله کتابخانه آستان قدس، کتابخانه ملی، کتابخانه آیت ا… مرعشی و … سر زده و از 130 منبع داخلی و خارجی بهره گرفته اند.

کتاب او در جشنواره های زیادی شرکت کرده و داوری های بسیاری بر روی آن انجام شده است. جزء یکی از کتاب های ارزشمند وزارت ارشاد معرفی و در سال 92 ثبت مالکیت های معنوی معاونت حقوقی وزارت ارشاد شده است.

برخی از دستاوردهای مهم این کتاب: ثبت ده نمونه خط پهلوی دوره ساسانی، خطوط دوره ایلامی، نقش برج سرطان وهمچنین ثبت سه نمونه نقش ببر برای اولین بار در فلات مرکزی ایران می باشد. کتاب منبع بسیار خوبی برای باستان شناسان، دانشجویان و دانش پژوهان تاریخ هنر، تاریخ پوشاک، تاریخ ابزار، تاریخ خط و … می باشد. از دیگر موارد کتاب توضیحات بسیار خوبی است که در مورد نماد ها و کتیبه ها دارد که چندین مورد با نقاط دیگر ایران و جهان مشابهت دارد.

از بحث کتاب و ویژگیهای ارزشمند آن که بگذریم به مشکلات و موانع پیش روی پژوهشگر با انگیزه ی شهرمان میرسیم. آنقدر برای هدفش ارزش قائل است که دلش نمی خواهد از سختی ها بگوید که نامهربانیها همیشه هست، گاه رسیده از طبیعت و گاه رسیده از هم کیشان. درنهایت گفتند که انتشار کتاب را با هزینه شخصی خودشان با قرض و وام های فراوان به انجام رسانیده اند و البته از این موضوع هم اظهار ملال نکردند که رسیدن به هدفشان بالاتر از این مسائل است.

در مورد مشوق و همراه از خانواده گفتند که بدون آنها این آرمان میسر نمی شد و در همان ابتدای کتاب تشکری ویژه از پدر و مادر دارند.

از اقداماتی که برای حفظ و نگهداری این سنگ نگاره ها می توان کرد پرسیدیم و اینکه چه تمهیداتی تاکنون بکار گرفته شده است؟ پژوهشگر گلپایگانی عنوان کردند که بهترین کار جابجایی سنگ های قابل حمل است و در مورد سنگ نگاره هایی که امکان جابجایی ندارند گرفتن مولاژ می باشد. ایشان در کتابشان حدود 400 طرح گرافیکی دارند که به همین منظور تهیه کرده اند. اما در مورد حفظ این آثار هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است و امیدوارند که در آینده نزدیک به این هدف هم دست پیدا کنند.

در پایان از ایشان خواستیم که با توجه به این که جوان موفقی هستند و با وجود تمام سختی ها و دشواریها که برای هر کسی وجود دارد قدم در این راه گذاشتند و امیدوارانه پیش آمدند، پیامی هم برای جوان ها داشته باشند. ایشان تلاش و پشتکار را شرط اصلی موفقیت عنوان کردند و همچنین ادامه دادند که جوان ها باید از نیروی جوانی خودشان استفاده کنند چون حمایت از پژوهشگر جوانی که اسم و رسم هم ندارد بسیار کم است. جوانها باید به نیروی جوانی خودشان عقیده داشته باشند و باور کنند که خواستن توانستن است.

سوالی که در انتهای این مصاحبه در ذهنمان باقی ماند سوالی است که از مسئولین باید بپرسیم.
آیا زمان آن نرسیده که قبل از اقدام به هر نوسازی و بهره‌برداری کمی آینده‌نگری به خرج دهیم تا نیاز به انجام مراحل اضافه و صرف هزینه های گزاف باشد؟ آیا نباید حافظ میراث ارزشمندی باشیم که هویت و فرهنگ یک جامعه را بازتاب می دهد؟ آیا بهتر نبود قبل از برپایی سد کوچره فکری برای این سنگ نگاره های چند هزار ساله می کردیم؟

و در پایان سوالی دیگر، آیا برای حفظ این آثار کهن، نمیشد با جابجایی و انتقال به یک موزه از آنها نگهداری کرد.

مصاحبه و اجرا: زهره روشنی خبرنگار بیان