بیا ساقی آن مِی که حال آورد*** کرامت فزاید کمال آورد

بیا ساقی آن مِی که حال آورد
کرامت فزاید کمال آورد
حافظ

همان گونه که مخاطبان هوشمند و اهل ذوق آگاهند بدلایل مختلف برخی از انواع سروده‌ها که سابقه ی دیرینه ای هم دارند به علل گوناگون و دگرگونی ادبی و رواج شعرهای اجتماعی و سیاسی از قلمرو شعر بنحوی خارج گردیده از جمله ی اینها ساقینامه می باشد.
علامه ی دهخدا می گوید ساقینامه برخلاف خَمریّه دارای مفاهیم بلند عرفانی و حماسی و اخلاقی است که با وزن مثنوی و در بحر متقارب مثمنِ حال یا کامل و یا مقصور و یا محذوف با وزن عروضی (فعولُن) سروده می شود. و بر خلاف عقیده‌ی برخی از اهالی ادب با مثنوی های خَمریّه که درباره ی شراب است و مستی تفاوت کلی در مفهوم دارد چون شعر والا و عرفانی و در خور با فترت انسانی می باشد.
دهخدا اضافه می کند خَمریّه والد ساقینامه است و ساقینامه بر خلاف خَمریّه که از زبان عرب وارد زبان فارسی شده زاییده ی طبع ایرانیان است و اینکه برخی فردوسی را مبدع آن می دانند اشتباه است. در اصل نظامی گنجوی برای اولین بار به سرودن ساقینامه اهتمام ورزید و شعرای بعد از نظامی از او پیروی کردند. در تاریخ ادبیات ایران ساقینامه های نظامی، حافظ و میر رضی آرتیمانی از نظر مبانی و مفهوم دارای اهمیّت خاصی می باشند.
باری این نکات را به این دلیل آوردم که قصد دارم ساقینامه ای را که به سال 1360 با آوردن بیتی از حافظ در آن سروده ام به پیشگاه مخاطبان گرانقدرم اهدا کنم.

سروده‌ی استاد قاسم اشراقی – سال 1358-تهران

ساقینامه