خبرگزاری بیان گلپایگان

-آیه مباهله(بیست و چهارم ذیحجّه)
این روز از یک سو سالروز مباهله پیامبر اسلام(ص) با مسیحیان نجران است و از سوی دیگر، روز نزول آیه تطهیر در شأن اهل بیت(ع) است. هنگامی که آیه تطهیر(احزاب/33) نازل گردید، پیامبر(ص) حضرت علی و حضرت فاطمه و حسنین(ع) را فراخواندند و فرمودند: «اللهمّ إنّ هؤلاء أهلُ بیتی» بار الها! اینان اهل خاندان من هستند.
ماجرای مباهله از این قرار بود که پیامبر(ص) نامه ای را به مسیحیان منطقه نجران( در جنوب شبه جزیره عربستان) فرستادند به این مضمون که اسلام آوردند و خداوند یکتا را عبادت کنند یا بر دین خود بمانند و به مسلمانان جزیه بپردازند و در غیر این دو صورت، آماده جنگ گردند. مسیحیان در میان خویش به مشورت پرداختند و سرانجام تصمیم گرفتند هیئتی را برای تحقیق به مدینه بفرستند. آنان به مدینه آمدند و خدمت پیامبر(ص) شرفیاب شدند. هر چه آن حضرت برایشان دلیل و برهان آورد، آنان حاضر به قبول حقّ نشدند. در این هنگام آیه 61 سوره آل عمران نازل گشت که: «هر گاه پس از دانشی که(درباره عیسی(ع)) به تو رسیده است، کسانی با تو به مجادله و ستیز برخیزند، به ایشان بگو: بیایید ما فرزندانمان را آوریم و شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خود را و شما زنان خود را؛ ما نفوس خود را و شما نفوس خود را سپس یکدیگر را نفرین کنیم و لعنت خداوند را برای دروغگویان قرار دهیم». پیامبر(ص) این مطلب را به نجرانیان رساندند. آنان پذیرفتند و قرار گذاشتند که فردای آن روز در مکانی حضور یابند و با هم مباهله کنند. هنگامی که نزد سران خود بازگشتند، دانشمندان آنان گفتند که اگر او{رسول خدا(ص)} قوم خود را آورد، پیامبر نیست ولی اگر فقط خانواده اش را آورد، حتماً پیامبر است.
فردای آن روز پیامبر اسلام(ص) برای مباهله بیرون آمدند تا در موضعی که قبلاً تعیین شده بود، رسیدند. جمعی از مسلمانان و مسیحیان نیز برای مشاهده آمده بودند. وقتی که گروه نجرانی این صحنه را دیدند، از پیامبر(ص) خواستند که از مباهله صرف نظر کند و به آنان اجازه دهد که به دین خود باقی بمانند و به مسلمانان جزیه بدهند. پیامبر(ص) هم پذیرفتند و آنان بازگشتند(المیزان، ج 3، ص 264). در روایتی آمده است که اسقف مسیحیان گفت: «من صورت هایی را می بینم که اگر از خدا تقاضا کنند که کوه ها را جا بر کند، چنین خواهد کرد. هرگز با ایشان مباهله نکنید که هلاک خواهید شد و تا روز قیامت یک مسیحی بر صفحه زمین باقی نخواهد ماند»( نمونه، ج 2، ص 597).
داستان مباهله و آیه ای که در این باره نازل گردیده، در طول تاریخ شیعه از بزرگترین سندهای افتخار و فضیلت بوده است. در این آیه علاوه بر این که امام حسن و امام حسین(ع) را فرزندان پیامبر خوانده و حضرت فاطمه زهرا(ع) را یگانه زن منتسب به ایشان برشمرده، از حضرت علی(ع) به منزله جان پیامبر تعبیر کرده است. چه فضیلتی از این بالاتر که یک شخص از نظر صفات و کمالات به حدّی برسد که خداوند او را به منزله روح و جان پیامبر بخواند. روایات ماجرای مباهله با مختصر اختلافی در میان کتب مورّخین بزرگ اهل سنّت نیز آمده و ایشان به یکی از بزرگ ترین فضائل خاندان اهل بیت(ع) بخصوص امام علی(ع) اعتراف کرده و با این اعتراف، سند برتری امیرمؤمنان(ع) را پس از پیامبر اسلام(ص) بر تمام امّت بلکه بر تمام مردم عالم و رهبری ایشان بر امّت اسلامی پس از رحلت پیامبر(ص) امضا کرده اند.
-آیه ولایت(بیست و چهارم ذیحجّه)
در این روز حضرت علی(ع) در مسجد پیامبر(ص) انگشتر خود را در نماز در حالت رکوع به سائل بخشید و آیه 55 سوره مائده در شأن آن حضرت نازل گردید. تمامی مفسّران شیعه و بسیاری از مفسّران اهل سنّت تصریح کرده اند که منظور این آیه امیرمؤمنان(ع) است. از امام باقر(ع) نقل شده است: گروهی از یهودیانی که اسلام آورده بودند، نزد پیامبر(ص) آمدند و عرضه داشتند: ای پیامبر خدا! حضرت موسی(ع) یوشع بن نون را وصیّ خود قرار داد. وصیّ شما و سرپرست ما پس از شما چه کسی است؟ در این هنگام این آیه نازل شد: «سرپرست و ولیّ شما تنها خداوند و پیامبر او و کسانی هستند که ایمان آورده اند و نماز بپا می دارند و در حالی که رکوع می کنند، زکات می پردازند». پیامبر فرمود: برخیزید. همه برخاستند و به سمت مسجد حرکت کردند. گدایی از مسجد بیرون آمد. پیامبر به او فرمود: آیا کسی به تو چیزی داد؟ گفت: بله، این انگشتر را. پیامبر فرمود: چه کسی آن را به تو داد؟ گفت: آن مردی که نماز می خواند و به امام علی(ع) اشاره کرد. پیامبر باز پرسید: وقتی آن را به تو داد، در چه حالتی بود؟ پاسخ داد: در رکوع بود. در این هنگام پیامبر تکبیر گفتند و اهل مسجد نیز تکبیر گفتند. پیامبر فرمود: پس از من علی سرپرست شماست. مردم گفتند: خشنودیم که ا… پروردگار ما و محمّد پیامبر ما و علی ولیّ و سرپرست ماست. در این هنگام آیه 56 نازل گردید که «کسانی که ولایت خدا و پیامبر او و افراد باایمان را بپذیرند، (پیروزند) زیرا که حزب و جمعیّت خدا پیروز است».
باید توجّه داشت که ولایت در این آیه به معنای صاحب اختیار و تصرّف و رهبری مادّی و معنوی است و بدین ترتیب به عنوان یک نصّ قرآنی، دلالت بر ولایت و امامت حضرت علی(ع) می کند.( المیزان، ج 6، ص 8 و 17 و نمونه، ج 4، ص 433).
-نزول سوره انسان(بیست و پنجم ذیحجّه)
در این روز سوره انسان(دهر) در شأن حضرت علی، حضرت فاطمه و حسنین(ع) نازل شده است. این مهمّ بعد از سه روز روزه ایشان و اعطای افطاریشان به مسکین و یتیم و اسیر بود که پس از آن طعام بهشتی فرود آمد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «آن کاسه ای که طعام از بهشت آوردند و ایشان میل کردند، نزد ماست و صاحب الأمر{عج} آن را ظاهر خواهد کرد و از آن طعام بهشتی تناول خواهد فرمود(بحار‌الأنوار، ج 43، ص 31 و 63).
ابن عباس می گوید: امام حسن و امام حسین(ع) بیمار شدند. پیامبر(ص) با تعدادی از یاران به عیادتشان آمدند و به حضرت علی(ع) فرمودند خوب بود برای شفای فرزندانت نذری می کردی. حضرت علی و حضرت فاطمه(ع) و فضّه خدمتکار ایشان نذر کردند که اگر آن دو شفا یابند، سه روز روزه بگیرند. طبق برخی روایات، خود امام حسن و امام حسین(ع) نیز نذر کردند روزه بگیرند. چیزی نگذشت که هر دو شفا یافتند در حالی که از نظر موادّ غذایی دستشان تهی بود. حضرت علی(ع) سه من جو قرض کرد و حضرت فاطمه(ع) یک سوم آن را آرد کرد و نان پخت. هنگام افطار مسکینی درب خانه آمد . گفت: سلام بر شما خاندان محمد! مستمندی از مستمندان مسلمان هستم. غذایی به من بدهید که خدا شما را از غذاهای بهشتی مرحمت کند. ایشان همگی سهم خود را به او دادند و آن شب جز آب ننوشیدند. روز دوم موقع افطار که غذا(نان جو) را آماده کردند، یتیمی بر در خانه آمد. آن روز نیز ایثار کردند و غذای خود را به او داند و بار دیگر با آب افطار کردند. روز سوم نیز در هنگام غروب آفتاب اسیری آمد و  باز سهم غذای خود را به او بخشیدند. صبح حضرت علی(ع) دستان حسنین(ع)  را گرفته، خدمت پیامبر آمدند. پیامبر دید که آنان از شدت گرسنگی به خود می لرزند. فرمود: این حالتی که در شما می بینم بر من بسیار گران است. پس برخاست و همراه آنان وارد خانه شد و دید دخترش در محراب عبادت ایستاده در حالی که از شدت گرسنگی شکمش به پشت چسبیده و چشمانش به گودی نشسته است. پیامبر از دیدن این منظره بسیار ناراحت شد. در این وقت جبرئیل نازل گشت و گفت: «ای محمد! این سوره را بگیر که خدا  به داشتن چنین خاندانی به تو تهنیت می گوید». سپس سوره انسان را برای ایشان خواند. بعضی گفته اند که آیات 5 تا 22 این سوره در این موقع نازل گشت.(نمونه ج 25 صحفه 343) علمای شیعه بر این شأن نزول اتفاق نظر دارند و عدّه بسیاری از علمای معروف اهل سنت نیز نام برده شده اند که این روایت را آورده اند و در نزد ایشان مشهور بلکه متواتر است.

تهیه شده در گروه معارف