تشبیه دولت قبل به مرض هاری، مانند نگاه خوارج است
فرزاد جهانبین، استاد دانشگاه در حوزه علوم سیاسی در واکنش به این اظهارات نوشت: خوارج در جریان جنگ صفین ایجاد شدند هرچند که پیشینه آن را می توان در جریانات منازعات دوران خلیفه سوم و نیز رخدادهای جنگ جمل جست.این گروه در جنگ نهروان در مقابل علی (ع) قرار گرفتند.
از جمله ویژگیهای این گروه، نگاه صفر و یکی به ایمان و کفر بود. اینها یا افراد را کافر می دانستند و یا مومن و اساسا طیفی در این میان را نمی توانستند تحلیل کنند. علی(ع) بارها این رویکرد را مورد نقد قرار دادند. بخشی از متن خطبه ۱۲۷ را که حضرت در نقد این رویکرد ایراد فرموده اند را ذکر می کنم.ایشان می فرمایند:“شمشیرها را بر گردن نهاده، کور کورانه فرود مى آورید و گناهکار و بى گناه را به هم مخلوط کرده همه را یکى مى پندارید در حالى که شما مى دانید همانا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم زناکارى را که همسر داشت سنگسار کرد، سپس بر او نماز گزارد، و میراثش را به خانواده اش سپرد، و قاتل را کشت و میراث او را به خانواده اش بازگرداند، دست دزد را برید و زناکارى را که همسر نداشت تازیانه زد، و سهم آنان را از غنائم مى داد تا با زنان مسلمان ازدواج کنند. پس پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم آنها را براى گناهانشان کیفر مى داد، و حدود الهى را بر آنان جارى مى ساخت، امّا سهم اسلامى آنها را از بین نمى برد، و نام آنها را از دفتر مسلمین خارج نمى ساخت. “
در این خطبه علی(ع) به عنوان نمونه بیان می دارند که پیامبر قاتل را قصاص کرد اما میراثش را به خانواده اش برگرداند. پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم آنها را براى گناهانشان کیفر مى داد، و حدود الهى را بر آنان جارى مى ساخت، امّا سهم اسلامى آنها را از بین نمى برد، و نام آنها را از دفتر مسلمین خارج نمى ساخت.
در تحلیل هر پدیده ای و شخصیت هر فردی هم باید ضعفها را دید و هم قوتها را. بی شک هر فردی دارای اشتباهاتی است و از ضعفها و قوتهایی برخوردار است. پیامبر گرامی اسلام و امیر مومنان، نام کسی را که مرتکب خطایی می شد از لیست مسلمین خارج نمی کرد. حتی علی (ع) میان خوارج که به تعبیر حضرت، تیر شیطان شدند و معاویه تفاوت می گذارد و بیان می دارد که “آن شخصی که در طلب حق هست و اشتباه می کند با کسی که دنبال باطل هست و آن را درک می کند متفاوت است”.
نگاه صفر و یکی نگاهی خارجی است. تشبیه ۸ سال عملکرد یک دولت به مرض هاری از همین جنس نگاه خارجی مسلک است. این نگاه در مورد هرکس و از سوی هرکس باشد نگاهی با این مختصات است.