اصول موفّقیّت در امر به معروف و نهی از منکر

2- اولویّت بندی
معروف و منکر دو مفهوم چند وجهی هستند که باید سطح و درجه اهمّیّت مصادیق آن ها روشن گردیده و بر اساس آن اولویّت بندی شوند؛ در غیر این صورت چه بسا شاهد آن باشیم که معروفات و منکراتی که حائز اهمّیّت هستند، مورد غفلت واقع شوند و در مقابل معروفات و منکراتی که از اهمّیّت پایین تری برخوردار هستند، در رأس برنامه های آموزشی و پژوهشی و روش های مقابله ای قرار گیرند.
امر به معروف و نهی از منکر دارای لایه های متعدّدی است و آن چه اکنون انجام می شود، صرفاً پرداختن به لایه قشری و ظاهری این فریضه است و در رابطه با منکرهایی مانند: تبعیض و بی عدالتی، گران فروشی، ثروت اندوزی، تجمّل گرایی، دروغ، غیبت، تهمت، بردن آبروی دیگران، تنبلی، عدم تکریم ارباب رجوع، عدم انضباط اجتماعی و اقتصادی، اسراف، سوء استفاده از بیت المال، پارتی بازی، رشوه، بکارگیری افراد ناصالح و بی کفایت در ادارات، توهین به مقدّسات و موارد دیگری که برای یک نظام و جامعه همچون سمّی مهلک بوده و وجود آن ها بنیان آن نظام و جامعه را به شدّت متزلزل می نماید، جز اثری بسیار کمرنگ از حضور این فریضه مشاهده نمی شود. خلاصه کردن امر به معروف و نهی از منکر به چند مورد ظاهری و عوامّ پسند که ممکن است آثار ناچیز و موقّتی داشته و دشمنان ما نیز بدین وسیله جهت تبلیغ بر ضدّ نظام اسلامی سود جویند، حاصلی جز بدنام نمودن این فریضه و کوچک کردن کارکرد این ساز و کار نظارتی اسلام ندارد.
به راستی آیا بدحجابی مهمّ ترین منکر ماست یا بی عدالتی؟! آیا موهای بلند بعضی از جوانان مهمّ ترین منکر ماست یا ظلم؟! آیا نگهداری حیوانات توسّط عدّه ای قلیل بزرگ ترین منکر ماست یا رفتارهای دوگانه برخی مسؤولین که یک جور شعار می دهند و به گونه ای دیگر عمل می کنند؟! و پرسش هایی از این قبیل که باید در مقوله امر به معروف و نهی از منکر نسبت به آن اهتمام ورزید.
هیچ تردیدی وجود ندارد که پدیده هایی همچون بدحجابی، مزاحمت های خیابانی، موسیقی های حرام، پوشیدن لباس های نامتعارف و نمونه هایی از این دست منکر بوده و باید در جای خود عکس العمل مناسب نسبت به آن ها انجام پذیرد، امّا آن چه لازم است بدان توجّه شود این است که:
اولاً: همه مأموریّت و کارکرد فریضه امر به معروف و نهی از منکر فقط منحصر به این چند مورد ظاهری نیست.
ثانیاً: این منکرهای درجه دوم، ریشه در منکرهای بزرگ و بزرگ تری دارند که اگر آن ریشه ها قطع گردند، این شاخ و برگ ها نیز به تدریج خشک خواهند شد.
با عنایت به آن چه گذشت، ضرورت اولویّت قرار دادن معروف ها و منکرهای بزرگ و اساسی احساس می شود. در این میان، سؤال مهمّ این است که بر اساس چه ملاک ها و معیارهایی اولویّت معروف ها و منکرها را تشخیص دهیم و آنها را در اجرای امر به معروف و نهی از منکر مقدّم بشماریم؟
برخی از این ملاک ها و معیارها را می توان این چنین بیان نمود:
1- معروف ها و منکرهایی که حاکم جامعه اسلامی بر آن ها تأکید دارد
2- معروف ها و منکرهای ریشه ای
3- منکرها و انحرافات اعتقادی
4- اجتماعی بودن منکر
5- کبیره بودن منکر
إن شاء ا… از شماره بعد به تفکیک به توضیح هر یک از موارد ذکر شده خواهیم پرداخت.

حسین ناطقی