احیای عزای حسینی

ریشه این همه اهمّیّت شیعیان و بزرگان دین در مورد اربعین شهادت امام حسین (علیه السّلام) چیست؟ این مراسم از چه زمانی شروع شده است؟ و چرا برای دیگر معصومین، اربعین گرفته نمی شود؟ آیا اربعین امام حسین (علیه السّلام) برگرفته از چهلم گرفتن برای اموات است؟ و یک بزرگداشت عادی همانند بزرگداشت برای افراد دیگری است که از دنیا رفته اند؟ هدف امامان از بزرگداشت همه ساله روز اربعین چه بوده است؟
1. سیره امامان و بزرگان دین
روز چهلم شهادت امام حسین (علیه السّلام) که همان روز بیستم صفر می باشد از همان اوّلین سال واقعه کربلا 61 قمری روز تجدید غم و اندوه شیعیان و ارادتمند به خاندان اهل بیت (علیهم السّلام) بوده است. عمل بزرگان دین، برای متدیّنین با اهمّیّت است به گونه ای که مردم نگاهشان به گفتار و نحوه برخورد عالم دینی است که به چه چیز بهاء می دهند تا آن را انجام دهند و از چه چیز مردم را باز می دارد تا سراغش نروند. اگر عملی را عالمی تأیید کرد و یا بالاتر از آن خود ابتدا به ساکن اقدام کرد، این به عنوان یک سیره حسنه در بین مردم متدیّن جا افتاده و دنبالش را می گیرند. اربعین هم از این امر مستثنا نیست. در رأس بزرگان دین، خود ائمّه اطهار(علیهم السّلام) بودند که اعمال مخصوصی را در این روز دستور دادند به عنوان این که مربوط به اربعین حسینی است نه صرف بیستم صفر بودن تا آخرین امام حاضر حضرت امام حسن عسکری (ع) که زیارت اربعین امام حسین (علیه السّلام) را یکی از نشانه های مؤمن برشمردند.
2. زیارت مخصوصه در روز اربعین
یکی از مهمّ ترین علل جایگاه ویژه اربعین در میان شیعیان، همین روایت امام حسن عسکری (ع) در رابطه با فضیلت این روز است که زیارت مخصوص امام حسین (ع) در روز اربعین را یکی از نشانه های شیعه بودن مطرح کردند: نشانه‏هاى مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز، زیارت اربعین، انگشترى در دست راست کردن، پیشانى به خاک مالیدن، و با صداى بلند «بِسْمِ ا… الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» گفتن.
بخاطر همین بسیاری از شیعیان از اقصا نقاط جهان سعی دارند در اربعین خود را به قبر امامشان در کربلا برسانند و آنهایی هم که شرائط سفر ندارند، آرزوی چنین زیارتی در دل دارند.
ائمّه (علیهم السّلام) برای ادامه این مسیر و از یاد نرفتن قیام خونین کربلا این روز را بزرگ شمرده و از اوّلین زائر حسینی یعنی جابر بن عبدا… انصاری – که در اوّلین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا رساند – تجلیل کردند. کم کم روایات بسیاری در زمینه ثواب زیارت امام حسین (ع) در روزهای خاصّ و در تمام طول سال نقل شد.
3. عظمت مصیبت شهادت امام حسین (ع)
اما چرا در بین ائمّه (علیهم السّلام) به زیارت امام حسین (ع) تأکید شده و باز در بین زیارات در طول سال زیارت اربعین جایگاه ویژه ای پیدا کرده است؟ باید گفت: به علت شدّت مصیبت شهادت سیّد الشهداء(ع) که نه سابقه ای داشته و نه لاحقه ای. بنابراین فرق این مصیبت با مصائب دیگر روشن است. همانگونه که امام حسن مجتبی (ع) در آخرین لحظات عمر شریفشان به برادرش فرمود: لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا أَبَا عَبْدِ ا… . از طرفی قیام امام حسین (ع) باید زنده می ماند تا خون مبارکش هدر نرود و لذا تمام تلاش ائمّه بر آن بود که به نحوی یاد حضرت سیّدالشّهداء(ع) بر سر زبان ها باشد.
در این راه حتّی از ابزار گریه و عزاداری به نحو احسن استفاده بردند. گریه های امام سجّاد (ع) شاهد بر این مدّعی است.
این که یکی از راه های زنده ماندن یاد و هدف قیام امام حسین(ع) زیارت حضرت است چه از دور و چه از نزدیک و امّا چرا اربعین؟ زیرا اوّلین زیارت در روز اربعین صورت گرفت. البته قبل از آن هم به طور مخفیانه زیارت محقّق شده بود امّا به صورت آشکارا و رسمی ظاهراً این اوّلین زیارت بوده است.

اربعین حسینی
آورده‏اند که «سلیمان عدوى» در سومین روز شهادت حسین علیه السلام و یاران فداکارش بر کربلا گذر کرد و پس از تماشاى آن پیکرهاى به خون خفته و گلهاى پرپر شده مرثیه‏اى جانسوز بدین مضمون سرود:
«بر خانه‏ها و سراپرده خاندان محمد صلى الله علیه و آله گذر کردم و آنها را بسان روزگار پر افتخار پیامبر، آباد و آزاد و در امنیت و آرامش ندیدم.مگر نمى‏نگرى که خورشید جهان افروز در سوگ امام حسین علیه السلام و یارانش رنگ پریده و بیمار است، و زمین و زمان از این سوگ سهمگین به لرزه در آمده و دگرگون شده است.فرزندان ارجمند پیامبر همواره مایه امید و پناهگاه مردم بودند، اما اینک فاجعه و مصیبتى بر آنان رفته است که از همه مصیبت‏ها اندوه بارتر است‏.»
بنابراین ائمّه معصومین (علیهم السّلام) برای ادامه این مسیر و از یاد نرفتن قیام خونین کربلا این روز را بزرگ شمرده و از اوّلین زائر حسینی یعنی جابر بن عبدا… انصاری – که در اوّلین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا رساند – تجلیل کردند. و کم کم روایات بسیاری در زمینه ثواب زیارت امام حسین علیه السلام در روزهای خاص و در تمام طول سال نقل شد.
تهیه شده در گروه معارف