امر به معروف و نهی از منکر؛ نظارت همگانی 13

(ادامه بحث در رابطه با عوامل نپذیرفتن امر و نهی)

چهار عامل یاد شده در طیّ دو شماره پیش (جهل، لقمه حرام، تعصّب و تکبّر) عوامل موجود در خود اشخاص مخاطب هستند که موجب می شوند امر و نهی، تأثیری بر آنان نداشته باشد. از این شماره به بررسی عوامل خارجی و پیرامونی می پردازیم:

1- نقش اطرافیان: یکی از تجربیّات غیرقابل انکار ، تأثیر اطرافیان و همنشینان یک شخص بر روی افکار و اعمال اوست؛ تا جای که شخصی مجرم بر اثر همنشینی با شخصی درستکار، دست از کارهای زشت گذشته خود بر می دارد و بالعکس. اهل بیت(ع) به ما آموخته اند که یکی از معیارهای انتخاب دوست این است که وی با چه قماش افرادی نشست و برخاست می کند. این موضوع در امر به معروف و نهی از منکر هم متصوّر است. بستگان نسبی و سببی (پدر و مادر، همسر، فرزند و …)، دوستان، همسایگان، اساتید و معلّمان، شاگردان، سرمایه داران، مشاوران و همکاران شغلی که از مهم ترین مصادیق اطرافیان انسان محسوب می شوند به خاطر ضعف ایمان، لاقیدی، جاه طلبی، شهوت رانی، پول پرستی، لذّت محوری و سایر رذایل اخلاقی مانع از پذیرش امر و نهی در مخاطبان می شوند.
2- تبلیغات مخالفان: یکی از ترفندهای کهنه مخالفان و دشمنان این است که با بکارگیری رسانه ها و اقسام دستگاه های تبلیغاتی و ارتباطی، شخصیّت انسان های پاک و صالح را مخدوش کنند. آنان این شگرد را در رابطه با سیاست ها و راهبردهای جبهه حقّ نیز اجرا می کنند. نمونه های فراوانی از این دست در قرآن کریم و تاریخ اسلام سراغ داریم. تبلیغات مسموم کار را به جایی می رساند که مردم، پیامبران را دیوانه و جادوگر، یوسف (ع) را متّهم به عمل منافی عفّت، امیرمؤمنان(ع) را تارک الصّلاه و واجب القتل و امام حسین (ع) را شورشی و خارج از دین بدانند. آمران و ناهیان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. ریاکاری، اُمّل و عقب افتاده بودن، جانماز آب کشیدن، مزدور رژیم(آخوندی) بودن و … از این قبیل سیل تهمت هاست. بماند که این تخریب ها گاهی اوقات منجرّ به شتم و ضرب و جرح و حتّی شهادت غیرتمندان و اهل ایمان می گردد که متأسّفانه امروزه کمابیش شاهد آن در امّ القری جهان اسلام هستیم. همیشه باید به یاد داشت که علّت اصلی هجمه مخالفان، به خطر افتادن منافع مادّی مآبانه آنان است و هیچ گاه شخص یا برنامه ای را که ضرری متوجّه آنان نمی سازد، هدف قرار نمی دهند.
لازم به ذکر است که در شماره 8 در بررسی عوامل بی اعتنایی به امر به معروف و نهی از منکر هم بدین مطلب اشاره شد؛ با این تفاوت که در آنجا بحث از تأثیر مانع تراشی دشمنان بر افراد آمر و ناهی بود و این امر، نمایانگر توجّه دوسویه آنان در خاموش کردن این دو واجب عقلی و شرعی و قانونی است.

حسین ناطقی