از عروسک مانکن تا باربی انتحاری

باربی تنها یک عروسک نیست بلکه یک سلاح کارآمد در صحنه جنگ فرهنگی است و به همین خاطر متخصصین فراوانی در تولید، طراحی، تبلیغ و توزیع آن نقش آفرینی کرده اند.

دختر بچه به همراه مادرش برای خرید عروسک به بازار آمده بود و فروشنده هر عروسکی را که جلوی دختر بچه می گذاشت آن را پس می زد! تا اینکه عروسکی در دل بچه چنان جا باز کرد که حتی حاضر نشد آن را به فروشنده بدهد تا در جعبه بگذارد. آن عروسک آن چنان در دل دختر بچه جا باز کرد که از آن روز به بعد دیگر عروسک باربی تنها وسیله بازی دخترک شد. عدم توجه خانواده ها به انتخاب عروسک باعث می شود عروسک هایی همچون باربی بر روی فرزندان تاثیرگذار باشد. متاسفانه امروزه باربی یکی از پرفروش ترین عروسک های بازار به شمار می رود و با استقبال بی نظیر کودکان و خانواده هایشان مواجه شده است و این در حالی است که این نوع عروسک های غربی ناخودآگاه و بدون توجه خانواده ها در حال انتقال فرهنگ غربی به کشورمان هستند.

باربی چگونه شکل گرفت؟

 اما بد نیست اشاره ای به روند شکل گیری باربی داشته باشیم؛ کمپانی متل در سال 1945 توسط زوج هندلرومت در ایالت کالیفرنیای جنوبی آمریکا تاسیس شد. این شرکت، ابتدا قاب عکس تولید می کرد و سپس به ساخت مبلمان خانه و در نهایت به تولید اسباب بازی روی آورد. کمپانی متل در سال 1955 با کلوپ می کی ماوس برای تبلیغ اسباب بازی ها به همکاری در نمایش های تلویزیونی پرداخت که موجب دگرگونی ساختاری در تجارت اسباب بازی شد. در 1959 به دلیل علاقه دختر هندلر به عروسک های کاغذی، طرح ساخت عروسک را دنبال کردند که منجر به عقد قرارداد برای دریافت امتیاز عروسک آلمانی لی لی شد. عروسک لی لی در واقع برگرفته از شخصیت و اندام و چهره زن خیابان گرد آلمانی به همین نام بود و لی لی به عنوان یک قطعه کلکسیونی فقط به بزرگسالان به ویژه به کلکسیونرهای اسباب بازی فروخته می شد. کمپانی متل امتیاز عروسک لی لی را از آلمان خرید و پس از تغییراتی، صورت بندی نژادی آن را به نژاد «آنگلوساکسون» همانند کرده و به تولید انبوه آن در آمریکا اقدام کرد. این عروسک تغییر نژاد یافته (آمریکایی – انگلیسی انگلوساکسون) باربی لقب گرفت که اسم خلاصه شده باربارا دختر کوچک رئیس کمپانی متل یعنی آقای هندلر بود. باربی به زودی در صف اول اسباب بازی دختران در غرب قرار گرفت و در سال 1959 هر عروسک باربی به قیمت سه دلار فروخته می شد اما اکنون هر عروسک باربی اصل ساخت کمپانی متل تا 4500 دلار قیمت دارد. طراح تغییرات باربی در آمریکا در کمپانی متل، جک رایان است که وی قبل از آن در پنتاگون طراح موشک های اسپارو و هاوک بود؛ شرکت متل او را به خاطر تخصص و استعدادش استخدام کرد

عروسکی با ویژگی های خاص در میان عروسک هایی که تاکنون ساخته شده باربی از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است چرا که باربی تنها یک عروسک نیست بلکه یک سلاح کارآمد در صحنه جنگ فرهنگی است و به همین خاطر متخصصین فراوانی در تولید، طراحی، تبلیغ و توزیع آن نقش آفرینی کرده اند. باربی تقریباً یک زن 19 یا 20 ساله است که اندامی غیر طبیعی دارد و با قد 195 سانتی و پاهایی بلند و کشیده توانسته محبوب کودکان باشد و خانواده ها نیز این عروسک را در مدل های متفاوت برای بازی کودکان خود تهیه می کنند. دولت آمریکا در بیشتر مواقع از باربی به عنوان سلاح جنگ فرهنگی استفاده می کند. به عنوان مثال در طول جنگ عراق و آمریکا در سال 1990 باربی وظیفه کنترل افکار عمومی جوانان را با مقاصد جنگ طلبانه برعهده داشت به طوری که عروسک باربی با پوشش نظامی آمریکایی وارد بازار شد. پس از واقعه یازده سپتامبر نیز باربی با پوشیدن یونیفرم نیروهای نظامی ضد تروریست با ایفای نقش جدید خود به تهییج افکار عمومی پرداخت، تی تر آگهی تبلیغاتی باربی برای نبرد ضد تروریست این بود: باربی- روح آمریکایی!

باربی انتحاری هم روانه بازار شد!

باربی این بار در نقش سیاسی ظاهر شده و می کوشد با تمسخر ارزش های والای اسلامی، شهادت طلبی را به مثابه امری غیرمنطقی و منفور جلوه دهد. باربی انتحاری و شهادت طلب که پس از فریاد الله اکبر با فشردن ضامن کمربند انفجاریش منفجر می شود؛ باربی انتحاری به طور غیرمستقیم تلاش می کند تا مسلمانان را به دارندگان عروسک باربی خشونت طلب معرفی کند. دقت در پدیده عروسک باربی و تاثیرگذاری آن در طول بیش از نیم قرن هر انسان خردمندی را به تامل وامی دارد که چگونه یک عروسک می تواند این همه تاثیرات مخرب فرهنگی، اجتماعی، روانی و…. داشته باشد و چه ماهرانه توانسته از غفلت میلیون ها انسان سوء استفاده کرده و در قلعهٔ ذهن آن ها خانه کند شاید به همین خاطر باشد که می توان عروسک های باربی را به اسب تروا تعبیر کرد.

اجتماعی- علی محمد اسدی