امر به معروف و نهی از منکر نظارت همگانی 3

سعی و اجتهاد در انجام دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر از بزرگ ترین شعایر دینی و قوی ترین علامت شریعت و آیین است.از این جهت، مدح و ترغیب به آن در بسیاری از آیات و روایات در اختیار ما قرار دارد.امر و نهی دینی نظیر هر عمل دیگری آثار تکوینی و تشریعی همراه خود دارا می باشد که ما آن ها را در دو بخش مطرح می کنیم:

الف)قرآن کریم

1-از زمره ی صالحان و مؤمنان بودن: به خدا و روز واپسین ایمان دارند، به کار پسندیده فرمان می دهند و از کار ناپسند بازمی دارند و در انجام کارهای نیک شتاب می کنند و آنان از شایستگان اند.(آل عمران/114)

2-برخورداری از یاری خدا: خداوند به طور حتم کسانی را که یاریش دهند،  یاری خواهد کرد… همانان که اگر در زمین به ایشان قدرت دهیم(تا بتوانند روش زندگی اجتماعی خود را برگزینند) … و به آن چه شایسته است فرمان می دهند و از از امر ناشایسته باز می دارند…(حج/40 و 41)

3-برخورداری از رحمت الهی: مردان و زنان باایمان بر یکدیگر ولایت دارند، از این رو همدیگر را به کار شایسته امر می کنند و از کار ناپسند نهی می کنند و نماز را برپا می دارند و زکات می پردازند و از خدا و پیامبرش اطاعت می کنند. اینان هستند که خدا رحمت خود را به زودی شامل حالشان خواهد کرد و هیچ کس نمی تواند مانع آن شود، چرا که خداوند مقتدری شکست ناپذیر بوده و کارهایش همه از روی حکمت است.(توبه/71)

4-رستگاری: و باید از میان شما گروهی وجود داشته باشند که مردم را به نیکی فراخوانند و آنان را به کار پسندیده وادارند و از کار زشت و نکوهیده نهی کنند؛ آنان هستند که رستگار و نیکبخت خواهند بود.(آل عمران/104)

5-نجات از بلایا: آنان (اصحاب سبت  از بنی اسرائیل که نافرمانی کردند)وقتی تذکراتی را که به آن ها داده شده بود، فراموش کردند(لحظه عذاب فرا رسید و ما نهی کنندگان از بدی را رهایی بخشیدیم…)(اعراف/165).

ب) روایات

1- حفظ اسلام و احکام آن( که بدیهی ترین و مهم ترین اثر است)= امیرمؤمنان(ع): قوام و پایداری دین به امر به معروف و نهی از منکر و اقامه و برپایی حدود است.(غرر الحکم)

2- تحصیل خلافت الهی= پیامبر اسلام(ص): کسی که امر به معروف و نهی از منکر کند، جانشین خداوند بر روی زمین و جانشین فرستاده ی اوست.(مستدرک الوسائل،ج 12)

3- داشتن دنیا و آخرت= امیرمؤمنان(ع):هر کس در او سه ویژگی باشد، دنیا و آخرتش به سامان است؛ کسی که امر به معروف کند و خود نیز به آن معروف عمل کند، نهی از منکر کند و خود نیز از آن مورد نهی دوری جوید و از حدود الهی نگهبانی کند.(مستدرک الوسائل،ج 12)

4- تقویت مؤمنان و تضعیف کافران= امیرمؤمنان(ع): کسی که امر به معروف می کند، پشت مؤمنین را محکم کرده و کسی که نهی از منکر کند، بینی کفّار را به خاک مالیده است.(نهج البلاغه، حکمت 31)

5-خیر و نیکی: پیامبر اسلام(ص)= امت من در خیر و خوبی هستند مادامی که به کار نیک فرمان دهند و از کار ناشایسته بازدارند.(وسائل الشیعه،ج 11)

6-عزتمندی=امام صادق(ع):امر به معروف و نهی از منکر دو آفریده خدا هستند؛ پس هر کس به آن ها کمک کند(به آن ها عمل نماید) خدای سبحان او را عزیز می کند…(تهذیب الاحکام، ج 6)

7-عمران، آرامش و امنیت اجتماعی=امام باقر(ع): به راستی که به وسیله آن دو(امر به معروف و نهی از منکر)… راه ها امنیت    می یابند، کسب ها حلال می شوند، حقوق غصب شده بازگردانیده می شوند، زمین آباد می گردد، از دشمنان دادخواهی می شود و امور سامان می یابند.(کافی،ج5)

8- شکوفایی امور و کارها=امیرمؤمنان(ع) در وصیتی خطاب به فرزندشان محمد بن حنفیه: فرزندم! … به کار معروف فرمان بده تا از اهل معروف باشی و با صالحان محشور شوی، زیرا تمامیّت امور نزد خدای متعال در گرو امر به معروف و نهی از منکر است.   (من لا یحضره الفقیه، ج4)

9- شرکت در ثواب دیگران=پیامبر اسلام(ص): شخصی که به کار نیک دستور دهد و از کار زشت بازدارد یا بر کار خیری راهنمایی نماید، در انجام آن کارهای خیر شریک است.(وسائل الشیعه،ج 11)

10- ورود به بهشت=بادیه نشینی نزد پیامبر اسلام(ص) آمد و عرض کرد: به کاری راهنماییم فرمایید که با آن داخل بهشت شوم. حضرت هم در پاسخ فرمودند: گرسنه را غذا بده، تشنه را سیراب کن و امر به معروف و نهی از منکر را انجام بده.(تنبیه الخواطر،ج1)

إن شاء الله در شماره ی بعد به بیان پیامدها و آثار ترک این دو تکلیف الهی  که در قرآن و احادیث معصومین (ع) گوشزد شده خواهیم پرداخت.

ادامه دارد…

حسین ناطقی