پرونده مصوبه ۳۳۰ میلیون‌ دلاری هما با خرید‌ ۹ هواپیما بسته شد/‌‌ فاینانسر که نیامد؛ سرنوشت ایرباس رایگان‌ چه شد؟

 به گزارش خبرگزاری بیان؛ سعید مؤذنی:‌ از سال گذشته بود که با ورود اولین ایرباس نو از محل قرارداد 100 فروندی ایران‌ایر با کمپانی ایرباس، به ناوگان شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، اعلام شد هنوز فاینانس برای خرید هواپیماها جذب نشده است و هما این هواپیماها را فعلا از محل مصوبه 330 میلیون دلاری‌ صندوق توسعه ملی، ماحصل تلاش دولت‌های نهم و دهم‌، به صورت نقدی و پرداخت کامل بها خریداری کرده است و پس از جذب فاینانسر، این پرداخت‌های نقدی به عنوان پیش‌پرداخت منظور می‌شود.

به هر حال روز 23 دی‌‌ماه سال قبل بود که‌ اولین هواپیمای قرارداد ایران‌ایر و کمپانی ایرباس، با مدل ‌A321 و رجیستر EP-IFA‌‌ تحویل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران شد و پس از پرواز از فرودگاه تولوز فرانسه ‌‌در باند 29 چپ مهرآباد به زمین نشست.

همان زمان اعلام شد جذب فاینانسر از فروردین 96 انجام می‌شود‌ و تسهیلات خارجی ارزان‌قیمت به خرید ایرباس‌ها، بوئینگ و ATRهای هما اختصاص می‌یابد.

از آن زمان تاکنون هیچ اتفاقی در حوزه جذب فاینانسر خرید هواپیما برای هما رخ نداده است و از سویی شنیده می‌شود فاینانسرهای خارجی مدعی هستند ریسک تسهیلات‌دهی به ایران بالا است بنابراین شرکت‌های بیمه‌ای ضمانت‌های سنگین و ارقام تا 12 درصد بابت ضمانت طلب می‌کنند و همین امر موجب شده است تا نرخ سود تسهیلات فاینانس برای خرید این هواپیماها که تا 16 درصد است، گران‌ تمام شود.

بنابراین گزارش در پسابرجام فقط 9 فروند هواپیما شامل 6 فروند ATR و سه فروند ایرباس از کمپانی‌‌های سازنده خریداری و وارد ناوگان هوایی کشور شد.

این 9 فروند به دلیل عدم توانایی ایران‌ایر و دولت در جذب فاینانسر از محل مصوبه 330 میلیون دلاری هما از صندوق توسعه ملی و به صورت نقد خریداری شد. مقرر بود فاینانسرها از فروردین‌ماه امسال مشخص شود که هنوز خبری از آن نیست.

البته پیش از این از سوی مسئولان وزارت راه ادعا شده بود که ما ابتدا بابت این 9 فروند، پرداخت نقدی کامل داشته‌ایم و پس از جذب فاینانسر در آینده، این پرداخت‌های نقدی به عنوان پیش‌پرداخت‌های فاینانس لحاظ خواهد شد.

اما با گذشت زمان و عدم توانایی هما و دولت در جذب فاینانس برای این 9 فروند هواپیماهایی‌ که نقدی خریداری شد و دیگر هواپیماهایی که قرار است به ایران بیاید، به نظر می‌رسد هما در تحویل بقیه هواپیماها در قراردادهای بعدی، در صورت عدم جذب فاینانسر و تصویب تحریم‌ها، با مشکل مواجه خواهد بود.

بنابراین گزارش با رصد متوسط نرخ‌های جهانی هواپیمای ایرباس قیمت‌‌ها تا حدودی مشخص می‌شود، طبق تحقیق نگارنده در حال حاضر در خانواده ایرباس 320، یک فروند ایرباس 318 حدود 75 میلیون دلار، ایرباس 319 حدود 90 میلیون دلار، ایرباس 320 حدود 99 میلیون دلار، و ایرباس 321 حدود 116 میلیون دلار قیمت دارد.

همچنین در خانواده خانواده 320 نئو، ایرباس 319 نئو 99.5 میلیون دلار، ایرباس 320 نئو، 108 میلیون دلار و ایرباس 321 نئو 127 میلیون دلار قیمت دارد.

بنابراین گزارش با وجود عدم شفاف‌سازی دولت و ایران‌ایر در نرخ‌های خرید هواپیماهای پسابرجامی، طبق تحقیق خبرنگار فارس، ایران‌ایر هواپیماهای ATR را هر فروند حدود 20 میلیون دلار خریداری کرده است که با احتساب 6 فروند فعلی، حدود 120 میلیون دلار هزینه خرید این چهار ATR شده است‌.

ایران‌ایر همچنین ایرباس 321 را ‌حدود 40 میلیون دلار ‌و ایرباس 330 را حدود 80 میلیون دلار، با احتساب دو فروند، جمعا 160 میلیون دلار خریداری کرده است؛ البته باید در نظر داشت‌ که ایرباس‌های 330 و 321 که ایران‌ایر‌ خریداری کرد، لغو سفارش شرکت‌های دیگر بوده و یکی دو سال در کمپانی خوابیده بود که البته هزینه «گذشت مدت‌زمان عمر قطعات» بر عهده فروشنده است و برخی قطعات هم مجدداً نوسازی شد.

‌با این حساب برای کل 9 فروند، ایران‌ایر مبلغ‌ حدود 320 میلیون دلار پرداخت نقدی از محل مصوبه 330 میلیون دلاری صندوق توسعه داشته است و در حال حاضر حدود 10 میلیون دلار دیگر از محل این مصوبه دارد و در واقع تقریباً هما همه مصوبه خود را برای خرید هواپیما استفاده کرده است و به نظر می‌رسد به دلیل عدم جذب فاینانس و در صورت ناتوانی در جذب فاینانسر، دیگر هواپیمایی در این شرایط وارد کشور نشود، البته امیدواریم ایران‌ایر در جذب فاینانسر موفق باشد که البته در این شرایط و تلاش دولت آمریکا برای تحریم مجدد ایران، به نظر می‌رسد کار هما سخت باشد.

این در حالی است که قائم‌مقام وزیر راه‌ و شهرسازی پیش از این، از تعهد ایرباس، بوئینگ و ATR در قراردادهای فروش هواپیما به ایران گفته‌ بود.

اصغر فخریه کاشان در این‌باره مدعی است:‌ ‌ما در قراردادهای خود برای خرید هواپیما با سه هواپیماساز بزرگ دنیا، ابعاد احتمالی را در نظر گرفته‌ایم.

به گفته وی بر اساس این قراردادها، شرکت‌های هواپیماساز تعهد کردند که بخشی از تامین مالی هواپیماهای جدید ایران را خودشان به عهده گیرند؛ بر این اساس، کمپانی ATR تعداد 12 فروند، بوئینگ 8 فروند و ایرباس 19 فروند از هواپیماهای فروخته شده به ایران را تامین مالی می‌کنند.

قائم‌مقام وزیر راه‌وشهرسازی چند‌ ماه پیش گفته بود: ‌ما با‌ شرکت فاینانس‌کننده قراردادی نهایی را پاراف کردیم و این به معنای آن است که کار در این حوزه نهایی شده و به محض تصمیم ایران، فاینانس به جریان می‌افتد؛  در چهارچوب این توافق فاینانس 42 فروند ایرباس، 35 فروند بوئینگ و 20 فروند ای تی آر شامل تعهد شرکت طرف قرارداد با ایران می‌شود که منابع آن در نظر گرفته شده و کار در این حوزه نهایی است.

وی کمک 330 میلیون دلاری صندوق توسعه ملی به خرید هواپیماهای جدید را منبع سوم تامین مالی ایران‌ایر دانسته و گفته بود: ساختاری که در چارچوب این قراردادها در نظر گرفته شده بود، به این ترتیب است که ایران ابتدا مبلغی را به عنوان پیش‌پرداخت در اختیار هواپیماساز قرار دهد و پس از آن بر اساس مدلی که تعریف شده، به تدریج درآمدها از محل پرواز هواپیماها به دست آمده و در چهارچوب پرداخت‌های بعدی وارد حوزه اجرایی قرارداد شوند تا به این ترتیب ایران ایر بتواند از 330 میلیون دلار پیش‌پرداخت ابتدایی به عنوان تنخواه استفاده کند و این مبلغ را همواره در گردش نگه دارد.

به گفته قائم مقام وزیر راه و شهرسازی‌: ‌طبق اصول ارائه شده از سوی دولت آمریکا همه قطعات به کار رفته در هواپیماهای فروخته شده به ایران نیاز به دریافت مجوز ECCN (کد دسته‌بندی صادرات) دارند‌، هر هواپیمایی که به مرحله نهایی تولید رسیده و به خریدار تحویل می‌شود 150 هزار آیتم مختلف دارد که همه آنها برای رسیدن به ایران نیاز به دریافت مجوز دارد؛ برای مثال ما در توافق با ایرباس تخفیف‌هایی گرفته‌ایم که بخشی از آنها مربوط به سیمیلاتور یا شبیه‌ساز پرواز می‌شود، این دستگاه‌ها نیز که جزو تعهد ایرباس به ایران محسوب می‌شوند نیاز به دریافت مجوز داشتند که باید برای آنها برنامه‌ریزی دقیق صورت می‌گرفت و ما به این نتیجه رسیدیم که باید قبل از تحویل هواپیماها تدارک تمام این مسائل دیده شود.

وی مدعی شد: به هر حال ما 330 میلیون دلار پیش پرداخت داشته‌ایم و به محض نهایی شدن فاینانس این پیش پرداخت برای دریافت هواپیماهای بعدی لحاظ شده و قرارداد فرآیند اجرایی خود را بدون هیچ مشکلی طی خواهد کرد.

قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی همچنین روز 20 شهریورماه امسال بود که اعلام کرد: تا روز 24 شهریورماه پنج شرکت کننده در این مناقصه جذب فاینانس بین‌المللی برای هواپیماهای هما، پروپزال‌های خود را ارائه خواهند داد.

اصغر فخریه کاشان گفته بود: دو فروند هواپیمای ATR به زودی وارد ناوگان ایران‌ایر می شود، تا پایان سال میلادی هم یک فروند ایرباس جدید و دو فروند هواپیمای ATR وارد ناوگان هوایی کشورمان خواهد شد و طبق قرارداد، یک فروند هواپیمای بوئینگ هم فروردین‌ماه سال 97 به ناوگان ایران‌ایر اضافه می‌شود.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی درباره آخرین وضعیت برگزاری مناقصه بین‌المللی تعیین فاینانسرهای هواپیماهای جدید ایران‌ایر، گفته بود چهار شرکت از کشورهای اروپایی و یک شرکت چینی در این مناقصه حضور دارند که قرار بر این است تا 24 شهریور 96 پروپزال‌های خود را ارائه دهند.

‌این گفته‌های قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی درباره فاینانس خرید هواپیما برای هما و همچنین ادعای ورود ناوگان جدید تا انتهای سال 2017 میلادی ‌که چند روز دیگر به پایان آن نماینده است‌ در حالی مطرح می‌شود که وی روز 25 تیرماه امسال نیز در مراسم‌ تودیع و معارفه مدیرعامل ایران‌ایر گفت که هما در قرارداد 100 فروندی خود با کمپانی ایرباس، یک فروند ایرباس 320 را هم به صورت رایگان گرفت (جزئیات بیشتر را از اینجا بخوانید).

فخریه کاشان در آن جلسه گفت که‌ فرهاد پرورش مدیرعامل وقت هما در این مذاکرات خصیصه اصفهانی‌بودن خود را حفظ کرد، ما با ایرباس چانه‌زنی‌های قیمت را انجام داده و تخفیفاتی گرفتیم و مذاکرات ما تمام شده بود، پس از آن بر سر میز ناهار با مدیرعامل ایرباس مجددا یک میلیون دلار تخفیف گرفتیم اما آقای مهندس پرورش به شوخی گفت که من اصفهانی هستم و باید مجدداً از ایرباس تخفیف بگیرم که به این ترتیب با تلاش خود یک فروند هواپیمای ایرباس 320 دیگر را علاوه بر قراردادها به صورت رایگان از ایرباس گرفت.

فخریه کاشان مجدداً به مزاح گفت‌: مدیرعامل ایرباس‌ از قرارداد با ما فرار می‌کند به خاطر این تخفیف‌هایی که از وی گرفته‌ایم.

حال با اتمام منابع هما از محل مصوبه صندوق توسعه ملی و عدم توانایی جذب فاینانسر، به نظر می‌رسد این شرکت هواپیمایی دولتی دیگر پولی برای خرید دیگر هواپیماها ندارد و وقت آن است که سراغ ایرباس وعده‌داده شده برویم؛ ‌اما در این میان سؤالی مطرح می‌شود که آن ایرباس 320 رایگان وعده‌داده شده کجاست؟

این سؤال را روز 14 آبان‌ماه امسال در حاشیه همایش‌ حمل و نقل و لجستیک ایران از فرزانه شرفبافی مدیرعامل ایران‌ایر پرسیدیدم.

مدیرعامل هما در پاسخ به این سؤال درباره سرنوشت ایرباس رایگان وعده‌داده شده و همچنین نتیجه رایزنی‌های برای جذب فاینانسر، با سؤالی تأمل‌برانگیز و متعجبانه پرسید «الأن می‌‌خواهید مصاحبه کنید؟» و ادامه داد «نه من مصاحبه نمی‌کنم» و در واقع از پاسخ دادن به این سؤال فارس طفره رفت‌ و رفت.

به هر حال هما تقریبا همه اعتبار مصوبه 330 میلیون دلاری صندوق توسعه را برای خرید 9 فروند هواپیما‌ شامل 6 فروند ATR و 3 فروند ایرباس خرج کرد و از این پس به دلیل عدم توانایی جذب فاینانسر، اعتباری برای خرید دیگر هواپیماها ندارد، حال در این میان باید سراغ آن یک فروند ایرباس رایگان برویم که قائم‌مقام وزیر راه وعده داده بود که آن هم به نظر می‌رسد وعده‌ای بود و بگذشت.

منبع: فارس